Miranda’s dochter Josie is het slachtoffer van sextortion: ‘Het is niet jouw schuld, bleef ik herhalen’

“Mama, Josie moet je wat vertellen, maar ze durft het niet.” Het is haar jongste dochter Jayden die bij Miranda aan de bel trekt. “Er gaan filmpjes en foto’s van Josie rond, en dat zijn niet de fijnste beelden.” Miranda vraagt om opheldering, Jayden legt de situatie over haar oudere zus uit. “Ik rende direct naar Josies kamer. We hebben samen een halfuur zitten huilen op bed. ‘Het is niet jouw schuld’, bleef ik maar herhalen.”

We zitten in de ‘leukste en gezelligste permanente-make-up- en browbar van Heerhugowaard en omstreken’ die Miranda samen met haar vriendin runt. Miranda tatoeëert, vooral fine lines. Josie, inmiddels 14, heeft sinds kort ook haar eigen klanten en doet vooral wimperextensions. “Ik had al een tijdje door dat er iets mis was met Josie”, vertelt Miranda tussen de spiegels en behandelstoelen. “Ze was neerslachtig, bijna depressief, wilde niet meer naar buiten, sloot zichzelf op in haar kamer, werd heel chaotisch. Soms wilde ze niet meer beneden komen om te eten. Of ze at wel, maar spuugde het weer uit. Ze beschadigde zichzelf en droeg lange mouwen om het te verbergen. Een keer heb ik de politie gebeld, en daarna alle ziekenhuizen, omdat ik bang was dat ze niet meer thuis zou komen. Ik vroeg haar wel duizend keer wat er was, maar ze wilde het er niet over hebben. En ik wilde haar niet dwingen.”

Eerst denkt Miranda dat het aan Josies lastige kindertijd ligt. “Ze had als jong kind al genoeg ellende meegemaakt, doordat ons huwelijk erg moeilijk was.” Op een tweede kerstdag – Josie en Jayden zijn dan vijf en vier jaar – pakt Miranda de kinderen op en vertrekt. “Ik wilde eenhoofdig gezag, maar mijn ex stond dat niet toe. We hadden in die tijd heel wat politie en hulpverlening over de vloer.” Ze pauzeert even. “We hebben veel meegemaakt, dat geeft nog steeds spanning. En het maakt Josie kwetsbaarder voor bepaalde invloeden.”

Dreigen met wapens

Josie is nog maar 11 jaar als het gebeurt. “Haar vriendje was een populaire jongen, echt zo’n mooiboy”, vertelt Miranda. “Josie was superonzeker over zichzelf, een jong meisje dat graag mee wilde doen met de ‘groten’. Die jongen maakte misbruik van haar naïviteit.” Op een avond begint hij zomaar met uitschelden en bedreigen. Hij zegt dat Josie naaktfoto’s moet maken van haar borsten, vagina en billen, en dat ze masturbatiefilmpjes moet sturen. Josie wil dat niet. Hij dreigt haar familie iets aan te doen en stuurt foto’s van wapens. “Ik was bang”, weet Josie nog goed. “Dus ik moest het wel sturen. De volgende ochtend werd ik verdrietig wakker door wat ik had moeten doen. Ik opende mijn telefoon en zat ineens in een groepsapp met mijn twee beste vriendinnen. Ze vertelden dat mijn beelden overal online stonden. Ik dacht dat ik mijn vriend kon vertrouwen. Ik was bang dat mijn moeder boos zou worden als ze erachter kwam, dus zette ik mijn pokerface op en deed alsof er niks was gebeurd.”

Josie

Ik was bang dat mijn moeder boos zou worden als ze erachter kwam.

De beelden van Josie blijven maar rondgaan. “Binnen een week wist iedereen ervan. Het was rondgestuurd door de hele school en door het hele dorp. Mijn vriendje had het verhaal omgedraaid. Hij zei dat hij die beelden helemaal niet wilde krijgen. Nu stond ík bekend als de boosdoener. Mensen vonden mij vies en raar. Ik wilde heel hard schreeuwen, maar er kwam geen geluid uit mijn keel. Mijn moeder wist nog van niks. Gelukkig waren mijn twee vriendinnen er echt voor mij. Ze zeiden: ‘Joos, het komt goed, we kijken niet anders naar je.’ De rest voelde als de vijand. Waar ik ook was, ik keek continu voor en achter me. Vervelende opmerkingen negeerde ik. Dat werd steeds moeilijker. Al die haat, al die reacties. Langzaam ging ik geloven dat het mijn schuld was. Ik begon me af te vragen: waarom ben ik hier nog? Toen mijn zusje het aan mijn moeder had verteld, voelde dat aan de ene kant heel fijn, en aan de andere kant heel kut. Mijn moeder werd niet boos, en ik kreeg geen straf, terwijl ik was gaan geloven dat ik dat wel verdiende.”

Miranda houdt Josie een tijdje van school, in de hoop dat het overwaait. “Uiteindelijk moest ik wel terug, want ik kon niet te veel missen”, legt Josie uit. “En ik wilde mensen laten zien dat ik sterker ben dan dit. Mama is met me meegegaan en samen hebben we het aan de juf verteld. Zij had tranen in haar ogen door wat er was gebeurd, en vond het verschrikkelijk dat ze het niet wist. Zij was echt een schat en stond altijd voor me klaar.”

Tekst gaat hieronder verder.

Online verkrachting

Miranda voelt in het begin heel veel woede. “Ik was continu kwaad, vooral op mezelf, omdat ik het niet had kunnen voorkomen. Ik was bleu en naïef geweest, dacht dat ze gewoon gezellig met haar vriendinnen appte. Zoiets vreet je helemaal op. Josies onschuld was gewoon weggenomen. Het is een soort verkrachting, maar dan online. Het overkomt je. De vraag om naaktbeelden begint vaak bij jongens, maar het zijn vooral meiden die ze doorsturen. De beelden van Josie werden gedeeld van Groningen tot aan Limburg. We zijn nu bijna drie jaar verder en ze gaan nog stééds online rond. Soms krijgt ze een anoniem belletje. ‘Ben jij Josie, vies kankerwijffie?’ ‘Niet opnemen, niet reageren’, zeg ik steeds. Een pester is pas een pester als hij reactie krijgt. Als je net doet alsof je neus bloedt, kun je met opgeheven hoofd door.”

Miranda

Die victimblaming, dat vind ik nog het ergste.

Josie laat op haar telefoon een plaatje zien van haar school, het cijfer één, een kabouter en een rode string. ‘Raad het plaatje’, staat erbij. “Ik zit in de eerste, en ik ben klein, dus deze gaat over mij.” Ze haalt haar schouders op. Miranda: “Hoe erg kun je een meisje te kakken zetten? Die victimblaming, dat vind ik nog het ergste. Soms wordt Josie toegevoegd in een groep op Snapchat, en moet dan de reacties op haar beelden lezen. ‘Wordt het geen tijd dat je zelfmoord gaat plegen?’, staat er bijvoorbeeld. Er werden allemaal verhalen verzonnen, dat Josie al drie keer abortus zou hebben gepleegd. Als je vroeger het pispaaltje van de klas was, kreeg je een propje papier tegen je hoofd. Dit gaat zoveel verder.”

Op een dag is de maat voor Miranda vol. Ze wil weten wie dit haar dochter heeft aangedaan. “‘Nu ga je laten zien waar hij woont’, riep ik naar Josie. Zijn moeder deed open, ik stormde het huis binnen. ‘Je gaat nú je zoon halen.’ Ik was allesbehalve aardig. ‘Je hebt in een paar maanden tijd mijn kind kapotgemaakt’, riep ik tegen die jongen. Zijn vader begon te huilen en werd heel boos op zijn zoon. Zijn moeder sloeg hem recht in z’n knar. We hebben afspraken gemaakt, hij zou ons helpen om de beelden offline te krijgen. Ik kreeg bijna elke dag wel een berichtje van hem. Tot op de dag van vandaag biedt hij zijn excuses aan.”

Tekst gaat hieronder verder.

Strak regime

Na de eerste schok gaat Miranda op oorlogspad. “Dit zou mij nooit meer gebeuren. Mijn meiden hebben echt in een strak regime geleefd. Ze moesten elke dag hun telefoon aan mij geven. Er mochten geen codes meer op. Ik wilde weten: wat doe je, met wie hang je, wat voor foto’s maak je, aan wie stuur je wat? Hun telefoons mochten ze niet meer als wekker gebruiken. Achter gesloten deuren weet je niet wat er gebeurt. Niet omdat ik hen niet vertrouwde, maar omdat ik wilde weten wat er speelde. Er was bijvoorbeeld een meisje dat de foto’s van Josie maar blééf doorsturen. Toen zij op een dag langs ons huis fietste, sprong Josie over het tuinhekje heen. Josie wilde haar van haar fiets rukken, zo kwaad was ze. Ik griste de telefoon uit haar handen om te kijken of ze nog foto’s van Josie had. Dat was zo. Ik heb ze allemaal gedeletet.”

Bijna wekelijks heeft Miranda contact met Helpwanted, een hulplijn bij online grensoverschrijdend gedrag. “Als vrienden en familieleden weer ergens foto’s van Josie tegenkwamen, stuurden ze het aan mij door. Helpwanted zorgde ervoor dat de accounts werden geblokkeerd. De onlinewereld waarin kinderen zich begeven is gewoon super-supergevaarlijk. Op Snapchat kun je heel makkelijk een nepaccount aanmaken. En je wilt niet weten wat er gebeurt tijdens een spelletje Minecraft of Roblox. Kids worden heel persoonlijk gepest, met z’n tienen tegen één. Er zitten heel veel mensen op die niet het beste voorhebben met kinderen.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Jojanneke duikt in de wereld van sextortion: ‘Ik schrok van alle verhalen van jongeren én volwassenen’

  In het geboorteland van haar oma wordt programmamaker Jojanneke van den Berge helemaal zen. Eenmaal ‘volgetankt’ heeft ze energie voor twee om onrecht aan de kaak te stellen. Dit keer duikt Jojanneke in de wereld van sextortion. “Ik heb zelf drie kinderen en wil het taboe doorbreken.”

  Klik hier

Mijn kind online

Wat Miranda betreft kunnen ouders en scholen een grote rol spelen in het voorkomen van sextortion en victimblaming. “Scholen hebben het hier te weinig over. De school van Josie deed al genoeg, zeiden ze. Bijvoorbeeld de les ‘veilig puberen’ in groep 7 en 8, over hoe je online met mensen omgaat. Hartstikke goed natuurlijk, maar tegen ouders werd er niks over verteld. Ouders hebben vaak geen idee wat hun kinderen online uitspoken. Ik denk dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen om het gesprek hierover aan te gaan met je kind. Hoe blijf je veilig, ook online? Hoe ga je ermee om als je gekke foto’s krijgt? Je kind leren om online de juiste keuzes te maken, dat hoort nu gewoon bij opvoeden. Vroeger had je zes vriendjes in de speeltuin, nu heb je de hele wereld in je broekzak.”

Door de moeilijke relatie met haar ex heeft Miranda heel wat hulpverleners over de vloer gehad. “De kinderen hadden daar niet per se iets aan, maar zelf heb ik veel van hen geleerd. Bijvoorbeeld dat kinderen van 11, 12, 13 jaar nog niet het vermogen hebben om in te schatten wat de consequenties van hun acties zijn. Hun brein is nog niet volledig ontwikkeld. Dus dat brein moet jij als ouder voor je kind zijn. Voel je je niet fijn in een situatie? Ga eruit weg. Zoek een volwassene die je vertrouwt, iemand die actie kan ondernemen. Wees eerlijk, ook als je zelf iets gedaan hebt wat niet helemaal netjes was. Alleen dan kun je begrip en hulp krijgen.”

Elke week een zwangerschapstest

Josie heeft nog steeds moeite om mensen te vertrouwen. “Vriendinnen zeggen soms dat ik zo weinig deel.” Toch is Josie er uiteindelijk veel sterker uitgekomen, vindt Miranda. “Honderd procent. Het heeft haar veel meer gegeven dan het haar kwaad heeft gedaan. Dat komt ook door de manier waarop wij ermee om zijn gegaan. Als je boos wordt op je kind, durft hij of zij je niks meer te vertellen. In de periode dat de foto’s van Josie naar buiten kwamen, zaten hier dagelijks vriendinnen van Josie. Ze wilden iets bespreken, maar durfden dat niet met hun eigen ouders. Ik luisterde gewoon. En ik haalde elke week wel een zwangerschapstest in huis. Ik strijd voor alle kinderen die het nodig hebben. En ik spreek ook hun ouders aan als het nodig is.”

Miranda

Als je boos wordt op je kind, durft hij of zij je niks meer te vertellen.

“Ze wordt ook wel de terrormoeder genoemd”, lacht Josie met een vleugje trots. “Je bent gewoon een gangster geworden. Ik zit in de gang, jij bent de gangleider.” Miranda, serieus: “Heel veel ouders zijn onwetend over wat hun kinderen doen. ‘Dat doet mijn kind niet’, zeggen ze dan. Het begint altijd met een grapje. Met een jongen die afhankelijk is van de goedkeuring van zijn vrienden. ‘Bluf dat jij een tietenfoto van je vriendin kunt krijgen.’ En voor je het weet is de foto honderd keer gedeeld.”

Sexy foto’s

“Josie vroeg mij laatst of ik dan nooit ‘iets’ stuur. Zeker, vertelde ik, mijn hele telefoon staat vol met sexy foto’s. Maar wij zijn getrouwd, ik weet dat mijn partner dat nooit zou misbruiken. Josie en ik kunnen nu alles bespreken. Elk onderwerp is oké. Dat wil je als ouder. Dat je kind zich door jou begrepen, gezien en gehoord voelt. Je hoeft echt niet elke dag een heel gesprek te voeren. Maar laat weten dat je er bent, en wees ook echt beschikbaar. Verwacht niet dat een kind uit zichzelf met vragen of problemen naar je toe komt. Dus creëer daar momentjes voor. Laatst vroeg ik mijn jongste dochter Jayden of ze een nachtje bij mij in bed wilde slapen. Lekker teuten, kopje thee drinken, filmpje erbij. Door de drukte van school, werk, een oudere zus en een kleiner broertje fladdert zij overal een beetje tussendoor. ‘Weet dat ik er ben en dat ik je zie’, zei ik tegen haar. ‘Dat heb je nog nooit tegen mij gezegd’, was haar reactie. Waarop ze allemaal dingen over vroeger begon te vragen. Het was heel waardevol.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Jojanneke en de sextortiontapes

  Klik hier

Je bent niet alleen

Miranda en Josie delen openlijk hun verhaal in de EO-serie Jojanneke en de sextortiontapes. Waarom? “Al laten we hiermee maar één persoon weten: ‘je bent niet alleen’, dan hebben wij al gewonnen. Toen dit ons overkwam, was er niemand om mij heen die dit had meegemaakt. Ik moest zelf uitvinden hoe ik ermee om moest gaan. Dit kan iedereen overkomen, je hoeft er geen tiener voor te zijn. Het gebeurt niet alleen bij meisjes, ook bij jongens, bij volwassenen van allerlei leeftijden.” Josie: “Ik wil juist herkenbaar in beeld, want ik wil jongens en meiden laten zien: het is niet jouw schuld, je kunt erover praten. Je hoeft je niet te schamen, je mag hulp vragen. Het is nog zo’n taboe.”

Daarbij wil Miranda benadrukken: “Het komt weer goed. Ook al duurde het bij ons bijna drie jaar. We moesten door allerlei fasen heen, maar wat overblijft is trots. Ik ben ontzettend trots op Josie, hoe zij ermee gedeald heeft, hoe zij er nu in staat. Ze durft alles te vertellen op tv, iedereen mag zien wie ze is, de haters krijgen een dikke middelvinger. We willen strijden voor de underdog.”