Leven met een narcist: 'Mijn vrienden zagen me wegkwijnen'

Hannah deelt haar verhaal niet om iemand zwart te maken, maar om anderen te waarschuwen. "Kennis over narcisme kan je jaren van ellende besparen," zegt ze.

Een gebedsverhoring?

"Op mijn 45ste ben ik radicaal tot geloof gekomen," vertelt Hannah. Na een turbulent leven verlangt ze naar stabiliteit. Financieel heeft ze het goed voor elkaar: een bloeiend bedrijf, een grote villa en een mooie auto. Het enige wat nog ontbreekt, is een partner met wie ze samen God kan dienen. Dit staat dan ook steevast op haar gebedslijstje.

In 2014 lijkt dat gebed verhoord. Tijdens een cursus ontmoet ze Pieter, een intelligente, charismatische christen. De klik is er meteen en hun eerste date volgt snel.

Een sprookje dat werkelijkheid lijkt

"Alles leek perfect, alsof dit Gods plan was voor mijn leven. Pieter en ik waren in alle opzichten een match made in heaven. Zijn Bijbelkennis maakte veel indruk op me en ik was ervan overtuigd dat God ons had samengebracht."

Na enkele maanden vraagt Pieter haar ten huwelijk. Een jaar na hun eerste ontmoeting trouwen ze in een feestelijke dienst, omringd door vrienden en familie. Maar als de wittebroodsweken voorbij zijn, worden de eerste scheuren zichtbaar.

De eerste klap: torenhoge schulden

Twee maanden na hun huwelijk wordt er vroeg in de ochtend aangebeld. Drie politieagenten staan voor de deur. "Ik lag nog in bed toen Pieter gehaast de slaapkamer binnenstormde. ‘Ze komen voor mij,’ zei hij, terwijl hij snel zijn spullen bij elkaar griste." Voor Hannah kan beseffen wat er gebeurt, wordt haar man meegenomen en enkele weken vastgezet.

Alles heeft hij voor haar verzwegen

Verward en ongerust begint ze op onderzoek uit te gaan. In de kelder vindt ze stapels ongeopende brieven van de Belastingdienst en incassobureaus. Pieter blijkt enorme schulden te hebben en is zelfs eerder uit zijn flat gezet omdat hij de huur niet betaalde. Alles heeft hij voor haar verzwegen.

'In goede en slechte tijden'

Hannah is geschokt, maar besluit hem te helpen. Ze heeft immers pasgeleden in de kerk haar trouwbelofte uitgesproken: ‘In goede en slechte tijden’. Vanuit de gevangenis stuurt Pieter haar brieven. "Het komt goed," schrijft hij. "Dit zijn oude problemen, ze zullen nooit meer terugkomen." Zodra hij vrijkomt, lost Hannah zijn schulden af.

Wat ze dan nog niet weet, is dat het pas het begin is van een lange lijdensweg.

Van manipulatie naar controle

"Ik dacht dat we samen opnieuw konden beginnen, maar Pieter werd juist ondankbaarder en gemener. Hij manipuleerde me emotioneel, bekritiseerde alles wat ik deed en sprak kleinerend tegen me. Hij was jaloers en extreem controlerend. Praten over zijn gedrag had geen zin – hij begreep niet waarom ik problemen maakte."

Ondertussen maakt Hannah een zware periode door: ze draagt haar bedrijf over, verkoopt haar huis, haar moeder overlijdt, en ook twee goede vrienden komen te overlijden. Pieter raakt opnieuw zijn baan kwijt. Soms heeft hij een goede dag, dan lijkt alles even zoals vroeger. "Daar teerde ik dan op," zegt Hannah. "Dan dacht ik: zie je wel, hij is er weer." Maar die momenten zijn zeldzaam.

Langzaam raakt ze emotioneel uitgeput.

Narcisme: de ontbrekende puzzelstukjes

Hannah trekt zich steeds verder terug. Ze is actief in de kerk, maar zelfs dat kost haar moeite. Pieter wordt thuis steeds agressiever en zet zelfs haar zoon onder druk om te vertrekken.

"Mijn vrienden zagen me wegkwijnen. Op een dag besloot een vriendin wat onderzoek te doen naar Pieter. In onze verkeringsperiode zag ik hem alleen in het weekend – kende ik hem eigenlijk wel? Via mensen uit zijn oude gemeente hoorde ze voor het eerst de term ‘narcistische persoonlijkheidsstoornis’." Hannah heeft geen idee wat dit betekent. Ze zoekt het op en het kwartje valt.

Ik had altijd gedacht: scheiden is geen optie

"Er stond een lijst met twintig symptomen van narcisme en Pieter had ze állemaal. Had ik dit maar eerder geweten, dan had ik onze relatie al snel beëindigd."

De laatste druppel

De situatie thuis escaleert. Na een ruzie vertrekt Pieter onverwachts en neemt zonder overleg haar auto mee. Vanuit een hotel stuurt hij vrienden berichten: "Ze heeft me op straat gezet!" Voor Hannah is dit de wake-up call die ze nodig heeft. Ze zoekt hulp en gaat in gesprek met de kerkleiding. "Ik had altijd gedacht: scheiden is geen optie. Maar dit was geen gezond huwelijk, dit was gebaseerd op bedrog. Dat inzicht gaf me bevrijding."

Loslaten en genezen

Hannah beseft dat ze God niet eert door in een destructieve relatie te blijven. "Ik bleef bij hem uit trouw aan God, maar ik deed Hem juist verdriet door mezelf zo te laten behandelen." In de periode die volgt, voelt ze zich dichter bij God dan ooit.

Toch blijft ze lange tijd bidden voor Pieter, hopend op verandering. “Ik had in de Bijbel gelezen over Johannes en Petrus. Jezus laat Petrus zien hoe hij zal sterven. ‘Een ander zal je handen grijpen, je je gordel omdoen en je brengen waar je niet naartoe wilt’ (Johannes 21:20). Petrus vraagt aan Jezus: ‘En wat gaat er met hem gebeuren?’ Hij wijst dan naar Johannes. En dan zegt Jezus: ‘Ook al zou hij blijven leven tot Ik terugkeer, dat is niet jouw zaak.’ En ineens kwam dat beeld binnen. ‘Dat is niet jouw zaak.’ Ik werd op dat moment gevoelsmatig een soort van losgeknipt,” zegt Hannah peinzend. "Ik voelde dat God me zei: ‘Ik ga Mijn weg met Pieter, maar zijn weg is niet jouw weg.’ Dat gaf me rust. Pieter is van God, en ik mag het loslaten."

Meer kennis over narcisme in de kerk

Terugkijkend vindt Hannah dat er binnen de kerk meer kennis zou moeten zijn over narcisme. "Vaak hoor je dat als je als vrouw maar genoeg liefde en respect toont, je man vanzelf verandert. Maar dat is een illusie als je met een narcist samen bent." Ze hoopt dat haar verhaal anderen helpt om de signalen eerder te herkennen. "Als ik dit allemaal had geweten, had ik mezelf veel pijn kunnen besparen. Maar ik weet ook: God heeft mij gered uit deze relatie, en daar ben ik dankbaar voor."

* De namen in dit artikel zijn om privacy-redenen gefingeerd.