Hoe re­vo­lu­ti­o­nair is Jezus? 3 politieke lessen uit de Bijbel

Vroeger liepen mijn christelijke klasgenoten rond met een polsbandje met daarop de letters WWJD, ‘What Would Jesus Do’ (Wat zou Jezus doen). Bij alles wat ze deden, wilden ze herinnerd worden aan de vraag wat Jezus in hun situatie zou doen. Binnenkort gaan we weer met z’n allen naar het stemhokje. Stel je voor dat we onszelf dan die vraag stellen. Wat zou Jezus stemmen in het Nederland van oktober 2025? Zou Hij überhaupt gaan stemmen? Zou Hij zichzelf verkiesbaar hebben gesteld?

Veel goed- en minder goedbedoelende mensen hebben al geprobeerd om Jezus voor hun politieke karretje te spannen. Ze wisten zeker dat Hij het eens zou zijn met hun partijprogramma. Telkens weer kom je dan toch bedrogen uit. Wie de Bijbel leest, ontmoet in Jezus geen politicus. Dat betekent absoluut niet dat Jezus apolitiek was. Hij maakte zich nogal druk om wat er allemaal gebeurde in de wereld en om hoe mensen samen de maatschappij vormgaven. Ook al is dat niet direct te vertalen naar concrete politieke beleidsstukken voor onze tijd en plaats, toch heeft Jezus aan iedereen iets te melden.

De Jezus van woorden én daden

Jezus zei tegen een deel van de heersers in zijn tijd, de religieuze elite, dat ze de wijsheid allang in pacht hadden. Ze moesten er alleen nog even naar gaan leven. Zo zei Hij bijvoorbeeld dat de Thora waarnaar zijn Joodse volksgenoten leefden, helemaal goed was. Hij wilde er niets aan veranderen. Toen eens een wetgeleerde aan Jezus vroeg wat hij moest doen om deel te krijgen aan het eeuwige leven, zei Jezus: “Dat heb je allang in de Thora gelezen. Heb God lief met alles wat je hebt en heb je naaste lief als jezelf.” Dat is geen nieuwe of revolutionaire boodschap – het is een herinnering aan iets wat Jezus’ gesprekspartner allang wist.

Zo ging Jezus vaker om met de religieuze leiders van het volk. Over de farizeeën zei Hij tegen de mensen: “Houd je aan alles wat ze jullie zeggen en handel daarnaar; maar handel niet naar hun daden, want ze doen zelf niet wat ze jullie voorhouden.” Het was dus niet Jezus’ plan om een heel nieuwe leer te komen introduceren. Hij wilde iedereen er juist aan herinneren dat ze al een mooie leer hadden, maar dat hun leven daar niet mee strookte. De echte revolutie zou hierin zitten: dat meer mensen zouden gaan doen wat ze beloofden en beleden.

Leef en regeer oprecht volgens de waarden die je in je campagneleuzen uitdraagt

Ga het maar waarmaken

Eerder zei de profeet Micha al: “Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God.” De Bijbelse profeten roepen niet elke keer wat nieuws, maar ze roepen ons juist terug naar wat we in ons hart wel weten. Dat waar we steeds weer van afdwalen, omdat de juiste weg vaak de moeilijkste weg is.

Misschien is dat ook hoe Jezus naar een groot deel van onze politici zou kijken. “Ik zie dat jullie mooie slogans op jullie posters hebben en warme woorden in jullie verkiezingsmanifesten. Teksten over rechtvaardigheid, eerlijkheid, veiligheid, vrede, bestaanszekerheid. Nou, Ik ben het er allemaal mee eens. Ga nu die grote woorden maar eens waarmaken. Leef en regeer oprecht volgens de waarden die je in je campagneleuzen uitdraagt, dan komt het allemaal wel goed.”

De Jezus van de botte bijl

Als leven volgens de bekende waarden niet goed gaat, kun je rekenen op een behoorlijk strenge Jezus. Nu het bijna adventstijd wordt, mogen we ons alvast weer voorbereiden op de komst van Johannes de Doper, de wegbereider van Jezus. Hij vergeleek de samenleving om hem heen met een boom die geen goede vruchten voortbrengt. “De bijl ligt al aan de wortel en slechte bomen worden omgehakt en in het vuur gegooid”, riep Johannes dreigend. Voor hem betekende het evangelie in de eerste plaats dat er schoon schip moest worden gemaakt.

Jezus zelf nam deze houding ook regelmatig aan. Veel Bijbellezers schrikken een beetje als ze Hem aan het begin van het Johannesevangelie met een zweep door de tempel zien lopen. Alle handelaars daar wegjagend, net zolang totdat er in de tempel weer de stilte heerst die soms nodig is om de stem van God te kunnen verstaan. De stem van God en je eigen stem die een psalm probeert te zingen – beter dan de allesoverheersende stem van het geld.

Machtsmisbruik en zelfverrijking

Ook verbaal kon Jezus losgaan op de misstanden om Hem heen. Het meest beruchte hoofdstuk is wat dat betreft Matteüs 23. Daar foetert Jezus op de religieuze leiders en hun hypocrisie. Nogmaals: met hun leer vond Jezus weinig mis, maar hun leven deugde niet. Ze deden schijnheilig en maakten de gelovigen die zij moesten ondersteunen juist het leven zuur. Dat kon Jezus niet aanzien. Waar zoiets gebeurde, schoot Hij uit zijn vel in heilige woede.

Het is best voorstelbaar dat Jezus dat in onze tijd en plaats ook regelmatig zou doen. Overal waar Hij machtsmisbruik zou tegenkomen en zelfverrijking ten koste van kwetsbaren. Overal waar Hij gelijkheid gepredikt zag worden, maar ongelijkheid in de praktijk zag. Overal waar Hij zag dat politici beeldvorming belangrijker vonden dan heilzaam beleid uitwerken om dit land te helen. Misschien heeft Nederland dat ook wel nodig: iemand die ons terugroept naar de basis, naar waar het allemaal om gaat, naar de waarden die we heus wel kennen, maar die we soms dreigen te verwaarlozen.

Jezus werd staatsgevaarlijk bevonden - en speelde daarmee

De Jezus van de nieuwe wereld

Zodra het evangelie van Jezus begon, riepen Hij en Johannes de Doper overal waar ze dat konden dat het koninkrijk van God was begonnen. Dat is nogal wat om te zeggen. Zeker in een land dat overheerst wordt door een Romeinse keizer en bestuurd door de machtswellustige koning Herodes. Wie dan over een ander koninkrijk begint, zij het een koninkrijk van God, is een revolutionair. Dit is uiteindelijk dan ook een belangrijke reden geweest voor de kruisiging van Jezus. Hij werd staatsgevaarlijk bevonden.

Zelf speelde Jezus daarmee. Toen Hij Jeruzalem naderde, ging Hij op een ezel zitten en haalden mensen Hem binnen door palmtakken en jassen voor Hem op de weg te leggen. Het had iets koninklijks, maar ook weer niet. “Mijn koningschap hoort niet bij deze wereld”, zei Jezus even later tegen zijn ondervrager. Daarmee zei Hij twee dingen tegelijk. Ten eerste, dat Hij niet een van de vele verkiesbare of naar de macht strijdende mannetjes op het politieke toneel was. Ten tweede, dat Hij wel degelijk koning was. Maar dan van een koninkrijk dat landsgrenzen en partijpolitiek overstijgt.

Slavernij afschaffen

Er zijn christenen die het jammer vinden dat Jezus niet net iets politieker te werk ging. Dat Hij geen legertje verzamelde is tot daaraan toe, maar had Hij de slavernij niet kunnen afschaffen? Het Romeinse Rijk niet omver kunnen gooien? De armoede kunnen uitbannen? Dat was allemaal prachtig geweest, maar Jezus heeft nooit een gooi naar de macht gedaan om dat alles te bewerkstelligen. Ergens, zou je kunnen zeggen, heeft Jezus dat aan zijn leerlingen overgelaten. “Ik verzeker jullie, wie op Mij vertrouwt zal hetzelfde doen als Ik, en zelfs meer dan dat.”

Want het koninkrijk van God is niet gestorven toen Jezus ten hemel opsteeg. Integendeel. Het koninkrijk van God is geen politieke revolutie, maar wel een liefdesrevolutie. Het is een beweging van mensen die de Geest kregen en zich toen realiseerden dat er een andere wereld mogelijk was. Wie in geloof, hoop en liefde wil leven en zich daar samen met anderen in gaat oefenen, kan grootse dingen voor elkaar krijgen. De allereerste christenen waren politiek niet actief, maar begonnen zelf gewoon aan een helende samenleving zonder sociaaleconomische barrières, zonder heerszucht en zonder ongelijkwaardigheid.

• Hoe je geloof herfststormen kan doorstaan

  Hoe je geloof herfststormen kan doorstaan

De goede revolutie

Dat is de manier waarop Jezus revolutionair is. Hij zegt dat de grootste wonderen gebeuren als we in vertrouwen beginnen te doen wat we eigenlijk altijd al vonden dat we moesten doen. Maar nu echt.

En zo zal het natuurlijk verschil maken wat we allemaal besluiten te stemmen deze verkiezingsronde. Maar het allergrootste verschil wordt misschien niet gemaakt door welke mensen we op welke plek verkiezen. Het allergrootste verschil wordt gemaakt als alle mensen op de plek waarop ze nu eenmaal zitten, terugkeren naar de juiste waarden en er oprecht werk van gaan maken. Het zou de meest opbouwende revolutie ooit opleveren. Ik geloof erin. God zegene de greep!