‘Een breuk is te voorkomen’

Een doodlopende weg. Een impasse. Willen, maar niet kunnen. De Christelijke Gereformeerde Kerken zijn al jaren aan het proberen samen te blijven, maar de verschillen tussen stromingen binnen het kerkgenootschap lijken onoverbrugbaar.

Virus van de onenigheid

Maar er ís een uitweg. Daar is dominee Marius Noorloos (86) van overtuigd. En hij weet waar hij het over heeft: jarenlang begeleidde hij kerken en kerkenraden die met de handen in het haar zaten. Hij schreef verschillende boeken over het onderwerp, waaronder het succesvolle Leven uit de Bron. Ook de afgelopen jaren publiceerde hij twee boeken.

En, zegt Noorloos, die boeken en gedachten zijn niet alleen nuttig voor plaatselijke kerken, maar ook voor kerkgenootschappen. “Ja, dat geloof ik echt. Ik ben al jaren bezig met dit onderwerp. Het virus van de onenigheid, dat maar doorvreet in kerkscheuringen en conflicten, kan onschadelijk worden gemaakt. Maar dat vraagt om een gezamenlijke, geestelijke weg.”

Een van de problemen, schets je, is wat je een ‘standpuntengeloof’ noemt.

“Precies. Als je blijft steken in standpunten, sta je stil. Dan sta je op je stuk, zoals ik het noem. En als iedereen op zijn strepen blijft staan, kom je geen stap verder. In de praktijk zie je dan dat mensen vertrekken of worden weggestuurd.”

Je recent verschenen gids biedt een soort stappenplan. De eerste stap, of fase, gaat over samen verkennen, vanuit ontmoeting. Maar er is toch al eindeloos vergaderd binnen de CGK?

“Zeker, maar vergaderen is iets anders dan ontmoeten. Kerken zijn druk met vergaderen, ze vergaderen tot ze een ons wegen. Dat komt omdat het meeste kerkelijke beleid is gericht op activiteiten – de A van het ABC-model: Activiteiten, Bezinning, Communicatie. Maar ik pleit voor het omgekeerde: CBA. Het begint bij Communicatie, echte ontmoeting. Ontmoeting met God en met elkaar. Pas dan kun je goed bezinnen en daarbij passende activiteiten kiezen. Dat geldt dus ook voor de Christelijke Gereformeerde Kerken. Ze zijn eindeloos bezig met ‘hoe moeten we verder?’ Maar daardoor is er weinig ruimte om elkaar echt te spreken, in de ogen te kijken, te ontmoeten.”

Niet vergaderen maar ontmoeten. Hoe werkt dat?

“Het begint altijd met luisteren. Naar elkaar, maar vooral naar de Heilige Geest. Wat zegt Hij tegen ons vandaag? In Openbaring 2 en 3 wordt steeds herhaald: ‘Wie oren heeft, die hore wat de Geest tot de gemeenten zegt.’ Vaak hoor ik: ‘Hoezo, zegt de Geest dan nog wat?’ Als je niet leert luisteren, krijg je ook geen antwoord.”

Dat vraagt dus innerlijke stilte. En tijd.

“Jazeker. Terecht wordt wel gezegd: Stilte is de zendtijd van de Geest.’ Ik zeg nergens dat het eenvoudig is. Het vraagt om bekering: een radicale omkering van denken. Maar ik heb het zien gebeuren. Kerkenraden die zich bekeerden van een activistische houding naar een houding van luisteren en bidden. Eerst met frisse tegenzin, maar als men merkt hoe diep een kerk daarmee verandert, komt het enthousiasme.”

Maar er zal toch geen dominee zijn die zich niet laat beïnvloeden door de Heilige Geest? Het verwijt is juist dat de ander niet-Bijbels bezig is.

“Beide kanten verwijten elkaar on-Bijbels bezig te zijn. Maar de Bijbel is geen statisch boek. Je kunt er veel standpunten mee verdedigen. Het gaat erom: hoe luister je naar de Bijbel? Ben je bereid om je eigen interpretatie te toetsen aan de Geest van Christus? En te accepteren dat jij, zoals iedereen, ruis op de lijn hebt als je de Bijbel leest? Paulus zegt: “Aanvaart elkaar zoals Christus ons aanvaard heeft.” Niet: overtuig elkaar van je standpunt.”

Goed. Dan heb je elkaar dus ontmoet en naar elkaar geluisterd, en tijd genomen om naar de Geest te luisteren…

“Dan is er al een wereld gewonnen. Daar is zo ontzettend weinig aandacht voor in de kerk en in de theologische opleidingen! Terwijl het daar begint! Er is alleen geloofs- en gemeenteopbouw mogelijk onder leiding van de Geest.”

…wat zijn dan vervolgstappen?

“Dit is geen een-twee-drie-klaar-plan. Ik geloof dat je ook als kerkgenootschap, als leiders, samen de weg van Jezus kunt leren gaan. Dus vanuit het luisteren ga je verkennen. Wat is de weg van Jezus? Wat betekent het voor ons? Hoe brengen we zijn woorden in praktijk? En die vraag leidt tot een tweede stap: verdieping. Noem het een tweede bekering. Zijn wij bereid opnieuw geboren te worden, een nieuw mens te worden, ook als kerkleiders? En dan komt als derde fase de vervulling met de Geest als een stroom van levend water, die eerst naar binnen stroomt en vervolgens naar buiten. Eerst krijg je een Bron en dan word je een Bron. Dan ben je pas écht Kerk, aanstekelijk en naar buiten gericht.”

Dat gaat wel ten koste van vergadertijd, lijkt me.

“Ja, dat kost tijd. Je kunt geen zaadje in de grond stoppen en verwachten dat het binnen een dag een vrucht is. Het is een omkering van prioriteiten, radicale bekering. Maar als dát gebeurt binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken, geloof ik dat er volop hoop is.”

Wat kunnen gewone gemeenteleden doen?

“Allereerst danken voor en bidden om de leiding en vervulling met de Geest. Vervolgens kun je ook als gemeente een andere kerk ‘adopteren’: samen bidden en danken voor andere gemeenten. Want het is allemaal Gods werk. Niet door kracht of geweld, maar door mijn Geest, zegt de Heer. De kerk van nu lijkt soms een beschadigde of zelfs verwoeste tempel. Maar als we ons laten leiden door de Geest, kan er herstel komen.”