De christelijke influencer als in­spi­ra­tie­bron: ‘Ze leggen het geloof beter uit dan mijn jeugdleiders’

Waar geloof vroeger vooral binnen de kerkmuren werd beleefd, speelt het zich nu steeds vaker online af. Dat het kerkbezoek in Nederland terugloopt, is bekend. Toch betekent dat niet dat jongeren geen interesse meer hebben in het geloof. Voor het eerst in decennia blijkt generatie Z, geboren tussen 1997 en 2012, zelfs meer gelovig te zijn dan de vorige generatie, de millennials.

Populair onder christelijke jongeren

Ruim een derde van de in het onderzoek ondervraagde jongeren volgt meer dan vijf christelijke influencers op social media. Uit de peiling – ingevuld door ruim 400 jongeren tussen de 15 en 24 jaar, waarvan twintig procent man en tachtig procent vrouw – blijkt dat jongeren massaal influencers volgen.

Op de vraag welke christelijke influencers ze dan volgen, kwam een waaier aan populaire personen naar voren. Er is niet één groot account dat door iedereen wordt gevolgd. Toch springen er wel drie populaire accounts uit: die van Rhodé Kok staat op nummer 1, gevolgd door Zara Goedemans en Glen Fontein.

De drie populairste christelijke influencers zijn opvallend genoeg niet alleen in de christelijke bubbel bekend. Rhodé Kok, Zara Goedemans en Glen Fontein hebben ook een groot bereik in de seculiere wereld. Ze delen namelijk niet alleen berichten over hun geloof, maar ook over hun dagelijks leven, mode en beauty.

Stroom aan video’s

Jongeren komen christelijke influencers vooral tegen op platforms waar ze dagelijks al veel tijd doorbrengen. Instagram is veruit het populairst: bijna negen op de tien jongeren volgen daarop christelijke influencers. Daarna komen TikTok (52 procent) en YouTube (39 procent).

Een 21-jarige respondent vertelt: “Op TikTok zie ik influencers sneller voorbijkomen dan op andere platforms. De content wordt door het algoritme automatisch aanbevolen op basis van mijn interesses, ik hoef niet te zoeken naar christelijke filmpjes; één swipe en je krijgt gelijk een stroom aan christelijke video’s van over de hele wereld te zien.” Jongeren krijgen inderdaad niet alleen Nederlandse berichten in hun tijdlijn – een berichtenoverzicht dat automatisch verschijnt als je de app opent – te zien. Twee op de drie jongeren (67 procent) volgen zowel Nederlandse als buitenlandse christelijke influencers. Bijna een kwart van de jongeren (23 procent) volgt enkel Nederlanders, zo blijkt.

Veelgenoemde redenen om buitenlandse bekende christenen te volgen, zijn nieuwsgierigheid en de behoefte aan ‘afwisseling’. “Ik vind het leuk om te zien hoe anderen met hun geloof omgaan. Je merkt toch dat christenen in andere landen het geloof heel anders beleven”, zegt een 19-jarige jongere.

Waardevol

Waarom volgen jongeren christelijke influencers? Inspiratie opdoen, leuke inhoud te zien krijgen en het willen groeien in geloof zijn de meest gehoorde antwoorden op die vraag. Maar ook het verlangen om gezien te worden en steun te geven aan het tegenwicht aan de stroom van ‘wereldse’ berichten op social media spelen een rol. “Tussen alle andere nutteloze content, zie je dan ook nog iets waardevols”, beredeneert een 17-jarige jongere. “Door hen te volgen word ik elke keer herinnerd aan het geloof. Dat inspireert mij vaak ook om mijn telefoon weg te leggen en mijn bijbel erbij te pakken.”

Online komen jongeren getuigenissen en verhalen tegen waarin ze zich herkennen. “Influencers motiveren mij om actief met mijn geloof aan de slag te gaan, en laten mij zien dat ik niet de enige ben die soms struggelt met geloven”, deelt een 16-jarige jongere.

Bijna twee derde geeft aan door influencers gestimuleerd te worden om meer tijd met God door te brengen. Verder zegt ruim 60 procent van de jongeren dat influencers hen helpen meer te leren over het geloof. “Influencers zijn een dagelijkse reminder aan God, ook op drukke dagen. Op momenten dat ik gedachteloos blijf scrollen, word ik door hen herinnerd.”

Minder eenzaam

Veel jongeren voelen zich minder alleen als ze christelijke influencers publiekelijk over hun geloof zien praten. Ze voelen zich verbonden met de online geloofsgemeenschap. Ruim de helft van de respondenten geeft aan zich meer onderdeel te voelen van de christelijke community door het volgen van christelijke influencers. Voor een deel van hen – één op de zeven – is dat gevoel heel sterk. “Het is fijn en bemoedigend om te zien dat andere jongeren zich ook bezighouden met God. Het geeft mij het gevoel dat ik er niet alleen voor sta”, vertelt een 15-jarige respondent.

Jongeren geven regelmatig aan het zelf lastig te vinden om over hun geloof te praten. “Onder filmpjes van influencers zie je soms reacties als: ‘Geloof je nog in sprookjes?’ Of ‘Ggz, kijken jullie mee?’ Ze worden soms gewoon belachelijk gemaakt”, vertelt een 20-jarige. “Ik vind het knap dat ze ondanks de negatieve reacties toch het geloof blijven delen.” Een andere 20-jarige vertelt: “Ze maken het geloof bespreekbaar en zelfs ’cool’, wat mij aanmoedigt om er ook met anderen over te praten.”

Persoonlijk geraakt

Ruim vier op de tien ondervraagden gaven aan dat christelijke influencers een belangrijke rol spelen in hun geloofsgroei. Deze groep geeft aan persoonlijk te worden geraakt door de getuigenissen online. “Ik was heel depressief en worstelde met het geloof”, zegt een 15-jarige jongere. In die moeilijke tijd haalde ik veel steun uit een getuigenis-video van Deborah van der Bij. Haar verhaal motiveerde mij om op God te vertrouwen en de hoop niet op te geven.” Ook een 22-jarige jongere haalde steun uit posts van een influencer. Deze respondent vertelt dat zijn vader vier jaar geleden is overleden. “Mijn emoties hield ik altijd verborgen, maar dat ging op den duur niet meer. De boodschap van influencer Noor van der Wijden, die zelf haar moeder verloor, heeft mij aan het denken gezet. Ik realiseerde me dat rouwen mag en dat de bijbehorende emoties juist goed zijn om te tonen.”

Christelijke influencers

Via socialmediaplatforms verkennen jongeren nieuwe manieren om hun geloof te beleven. Ze worden op platforms als TikTok (korte filmpjes) en Instagram (‘perfecte’ plaatjes en video’s) blootgesteld aan een stroom van informatie, foto’s en filmpjes die snel voorbijflitsen. Tussen al die beelden verschijnen ook steeds vaker berichten van christelijke influencers. Dat zijn christelijke personen met een groot aantal volgers op social media. Ze delen Bijbelteksten, lezen uit de Bijbel of vertellen over hun geloofsreis. Op social media plaatsen ze vaak berichten in de vorm van korte, visueel aantrekkelijke filmpjes, die aansluiten bij de belevingswereld van jongeren.

Een strakke definitie is er voor christelijke influencers niet. Sommigen praten uitsluitend online over hun geloof, anderen verwerken het subtieler in hun berichten. De een deelt Bijbelverzen en tips over hoe je moet bidden, de ander laat vooral in zijn levensstijl of keuzes zien wat het geloof voor hem of haar betekent. Wat hen verbindt, is dat ze vanuit christelijke overtuiging het evangelie met hun volgers delen.

Rhodé Kok

De 20-jarige Rhodé Kok heeft 1,3 miljoen volgers op TikTok. Daar vertelde ze vorig jaar in een video voor het eerst publiekelijk dat ze uit een christelijk nest komt en gelovig is. Sindsdien deelt ze af en toe iets over haar geloof.

Glen Fontein

De meeste volgers heeft de 25-jarige Glen Fontein. Hij groeide op in een rooms-katholiek gezin, maar praktiseerde zijn geloof lange tijd niet. Via TikTok kwam hij in aanraking met christelijke video’s en dat bracht iets bij hem teweeg. Vorig jaar kwam hij tot geloof in Jezus. Hij vertelt nu geregeld iets over zijn geloof op TikTok.

Zara Goedemans

Ook de 22-jarige Zara Goedemans is gelovig. Ze groeide op in een christelijk gezin, maar deed daar vrijwel niets mee (zie ook pagina 10). Ze leidde een intens nachtleven, totdat ze zwanger werd. Zara kwam tot bekering en deelt sindsdien veel over haar geloofsreis.

Online of offline actief als kerk? ‘Het één sluit het ander niet uit’

Chesron Sminia, youth pastor bij Mozaiek in Veenendaal, merkt dat de interesse in het geloof onder jongeren online en offline groeit. “Ik hoor steeds meer verhalen van jongeren die tot bekering komen. Ik zie dat jongeren elkaar fysiek opzoeken om samen de Bijbel te lezen of te bidden. Ook op social media komen jongeren in aanraking met het geloof. Influencers spelen daarin een rol. Maar ik geloof dat we allemaal op onze eigen plek een soort influencers zijn. We hebben allemaal de verantwoordelijkheid om het goede voorbeeld te geven. Het gaat er niet om hoe hip je bent of hoeveel volgers je hebt.

De jongerenbeweging van Mozaiek, WAY (We Are Young), komt offline samen tijdens bijeenkomsten en is ook online op social media actief. In sommige kerken ligt het gebruik van social media gevoelig. WAY heeft er bewust voor gekozen wel zichtbaar te zijn op social media, omdat we geloven dat dit de plek is waar wij jongeren bereiken. Wie jongeren wil bereiken of beïnvloeden, moet weten wat er in hun leefwereld speelt. Tegelijkertijd ben ik me ook bewust van de keerzijde. Op social media kunnen jongeren ook foto’s en filmpjes tegenkomen die schadelijk zijn of simpelweg niet kloppen. Juist daarom vinden we het belangrijk om daar aanwezig te zijn en een ander geluid te laten horen.

Ik zie vooral de waarde van social media. Je kunt makkelijker met andere gelovigen een onlinegemeenschap vormen. Toch blijft ook een fysieke gemeenschap van belang. Het één sluit het ander niet uit. Social media gebruiken wij als brug naar offline betrokkenheid. Ik moedig jongeren ook altijd aan om zich fysiek aan te sluiten bij een gemeenschap, want echte verdieping ontstaat in relaties en verbinding met anderen.”

‘Het geloof neemt niet af, maar verandert van vorm’

Volgens Miranda Klaver, religiewetenschapper aan de Vrije Universiteit Amsterdam, spelen verschillende factoren een rol bij de toenemende interesse in christelijke influencers. “De manier waarop jongeren hun geloof beleven, is in de afgelopen decennia sterk veranderd. Waar religie vroeger vooral doorgegeven werd via traditionele instituten, is het gezag verschoven naar een meer vrije, individuele geloofsbeleving. Deze verandering sluit aan bij een breder cultureel proces, dat sinds de jaren zestig zichtbaar is: individualisering en subjectivering – de nadruk op persoonlijke beleving en emotie. Het geloof moet vooral ‘goed voelen’. Jongeren bepalen zelf welke overtuigingen het meest aansluiten bij hun behoefte. Het geloof neemt dus niet af, maar verandert van vorm.

De introductie van social media heeft geleid tot een fundamentele verschuiving in geloofsvorming. Jongeren hebben toegang tot een grote hoeveelheid bronnen. Door die vrijheid kunnen ze hun geloof op maat samenstellen. En dat biedt kansen aan nieuwe gezaghebbers, zoals influencers. Je hebt tegenwoordig geen theologische, inhoudelijke basis nodig om geloofwaardig over te komen.

Jongeren verlangen naar betekenis en zingeving. Juist in onzekere periodes gaan mensen op zoek naar sterke leiders met een uitgesproken mening. Ook in het religieuze veld zien we leiders die vaak zwart-witdenken en een radicale boodschap delen. En daar komt vaak ook een stuk charisma bij. Personen die authentiek en eerlijk overkomen, doen het relatief goed bij hun achterban. Je kunt met persoonlijke, 'originele’ verhalen en slimme marketing veel volgers aan je binden.”

Vijf tips om jongeren aan je kerk te binden

Veel kerken worstelen met het aantrekken en vasthouden van jongeren. Niek Bakker, jeugdwerkadviseur bij het Interkerkelijk Kenniscentrum, geeft vijf tips om jongeren te bereiken en begeleiden.

1. Begeleid jongeren actief in hun geloofsleven en mediagebruik

“Als kerk ben je medeverantwoordelijk voor de geestelijke vorming van jongeren. Geloofsvorming vraagt om meer dan alleen preken en instructies. Jongeren hebben een mentor nodig die met hen oploopt, die laat zien hoe je als christen keuzes maakt – ook rond social media. Maak binnen de kerkgemeenschap gezamenlijk afspraken over het gebruik van smartphones. En wees als kerk niet alleen een zender, maar ook een ontvanger. Ga de dialoog aan met jongeren.”

1. Zorg dat je als kerk online vindbaar bent

“Jongeren komen vooral online in aanraking met het geloof. Daarom is het belangrijk dat je als kerk goed online vindbaar bent, met duidelijke en actuele informatie. Je hoeft niet constant actief te zijn op social media, maar zorg wel voor een verzorgd online visitekaartje, want dat is vaak het eerste contactpunt voor nieuwe geïnteresseerden. Het hoeft niet per se heel hip te zijn, als de inhoud maar helder is.”

1. Wees niet opdringerig

“Zorg dat je als jongerenwerker of jeugdbegeleider online aanwezig bent, maar dring jezelf niet op aan jongeren. Je hoeft niet altijd actief te zijn of overal de leiding in te nemen. Jongeren moeten vooral weten dat je beschikbaar bent in hun digitale leefwereld. Er simpelweg ‘zijn’ is al genoeg.”

1. Geef het goede voorbeeld

“Jongeren hebben behoefte aan rolmodellen die laten zien hoe verbondenheid met Christus daadwerkelijk vorm krijgt in het dagelijks leven. Het gaat niet alleen om wat je zegt, maar vooral om wat je doet. Wil je dat kinderen minder op hun telefoon zitten? Zorg dan dat je zelf ook let op je telefoongebruik. Zo bouw je vertrouwen en geloofwaardigheid op.”

1. Blijf trouw aan jezelf

“Forceer jezelf niet om online actief te zijn als het niet bij je past. Het is geen verplichting om online betrokken te zijn. Doe het alleen als je het leuk vindt of er passie voor hebt. Zoek binnen de gemeente naar mensen die zich graag willen inzetten voor het jongerenwerk. Zo ontstaat er een toegewijd team dat er echt voor wil gaan.”

Tekst: Lynn den Hartog