Mishandeld, schulden en depressief. Predikant Cynthia Haaswijk (52) vocht zich uit het donker

Denk je aan zelfdoding? Praat erover. Je kunt met 113 geheel anoniem chatten of bellen. Bel gratis 0800-0113 of chat op 113.nl met een hulpverlener.

“Kom maar naar boven”, roept ze door de intercom met haar heerlijke Rotterdamse tongval. Met een “Welkom!” zwaait ze de deur van haar flat in een multiculturele wijk iets vroeger dan afgesproken open. “Ik was net koffie aan het maken. Zullen we aan de keukentafel zitten?” Op het aanrecht lekt de afwas uit op een theedoek. Op tafel bliept haar mobiel. “Even kijken hoor, mijn dochter begint vandaag aan een nieuwe opleiding. Zo spannend. Ik heb haar altijd gestimuleerd om iets te doen wat ze zélf leuk vindt, maar uiteindelijk stapt ze onverwachts in mijn voetsporen in de communicatie. Leuk toch?”

Cynthia, die we onlangs ontmoetten in de EO-serie Met de dominee, werkt parttime als communicatieadviseur bij de Evangelische Broedergemeente en is freelance predikant in diverse geloofsgemeenten. Daarnaast geeft ze lezingen en workshops. Als zwarte progressieve vrouw valt Cynthia op in de kerk. Ze stelt lastige onderwerpen aan de kaak. Discriminatie, racisme, schuldenproblematiek, vrouw-zijn en geestelijke gezondheid: op de een of andere manier komt het voorbij. “Sommige kerkleiders moeten eraan wennen. Het zijn geen onderwerpen waar je snel over spreekt. Anderen vragen mij juist hierom. Nee, ik laat me zeker niet inbinden. Er rust nog een te groot taboe op deze onderwerpen binnen de kerk.”

Examenvrees

De afgelopen maand zat ze met haar neus in de boeken. Naast haar werk studeert ze theologie in het Vlaamse Leuven. “Ik had een examen, en vlak ervoor voelde ik de stress al opkomen. Ik heb last van examenvrees, maar bracht het er goed van af. Of ik na mijn studie een eigen gemeente wil leiden weet ik nog niet. Het trekt me dat ik dan een diepere persoonlijke band met de mensen krijg, maar de afwisseling die ik nu ervaar is ook fijn. Ach, mijn toekomst ligt nog open.”

In het begin van de coronaperiode lanceerde Cynthia de podcast Challenge in Faith en richtte ze een gelijknamig platform op, met wekelijkse live-uitzendingen vanuit haar huiskamer. “Mijn eigen online community opbouwen was een droom. Ik voelde zo sterk dat ik mijn verhaal moest delen met andere vrouwen, of ze nu wel of niet geloven. Ik twijfelde wel of ik dit moest doen als predikant. Hoe serieus nemen mensen je dan nog? Zíj moeten met hun verhaal naar míj kunnen komen en niet andersom. Al met al had ik duizend redenen om het niet te doen. Toch waagde ik de sprong. In het begin vond ik dat doodeng.”

Waarom was het zo eng?

“Mijn eerste aflevering gaat over mijn depressie. Dat was een periode waarin ik geen uitweg meer zag. Ik keek om me heen en zag dat dit soort problematiek nog steeds niet goed wordt aangepakt. Medicijnen voorschrijven is symptoombestrijding; je moet tot de kern gaan. Zelf ben ik door zulke diepe dalen gegaan. In die eerste aflevering geef ik mezelf compleet bloot.”

Jaren eerder leerde Cynthia de liefde van haar leven kennen. Ze trouwde en vertrok een paar jaar later met de noorderzon naar het zonnige Curaçao, voor het werk van haar inmiddels ex-man. Ze gaf haar baan op en werd fulltime moeder. Afhankelijk van hem en daardoor geïsoleerd. Op het tropische eiland leerde Cynthia de andere kant van haar ex-partner kennen: controlerend, dreigend en kleinerend. “Daarnaast leidde hij een dubbelleven, met meerdere vrouwen in het spel. Op het moment dat ik erachter kwam, zakte de grond onder mijn voeten weg. Ik wist niet wie hij was. Dat dubbelleven en zijn gedrag beangstigden mij.”

Mijn man leidde een dubbelleven. Op het moment dat ik erachter kwam, zakte de grond onder mijn voeten weg.

Hoe heb je dat gered?

“We waren zogenaamd een ‘happy couple’, de buitenwereld zag niks. Mijn ex zag er altijd uit om door een ringetje te halen. Overhemden met het bovenste knoopje gesloten, manchetknopen, helemaal perfect. En altijd lief, behulpzaam en vriendelijk naar anderen. Behalve thuis, achter gesloten deuren.” Hoewel ze al jaren uit die situatie is, geeft het praten over details te veel flashbacks. “Hij heeft iedereen voor de gek gehouden. Hij zorgde er wel voor dat ik mijn mond hield en de schone schijn zou ophouden. Vanaf het moment dat hij zag dat ik zijn dubbelleven ontdekte, wist ik dat ik terug naar Nederland moest. Ik voelde me onveilig en was bang dat hij mij fysiek iets ernstigs zou aandoen. Dat gevoel had ik niet eerder ervaren. Ik had zijn werkgever nodig om te kunnen ontsnappen aan dat leven. Er was verder niemand om op terug te vallen. Onder begeleiding van de marechaussee gingen mijn dochter en ik het vliegtuig in, één koffer met kleding in mijn hand. Pas hoog in de lucht kon ik ademhalen.”

En eenmaal uit dat vliegtuig?

“Gelukkig konden we bij mijn moeder terecht. Ze wist niets van mijn huwelijksproblemen af, maar stond direct voor ons klaar. Al die tijd wilde ik haar ervoor beschermen. Een moeder wil haar kind gelukkig zien. Met drie generaties woonden we onder één dak. Heel fijn. Eigenlijk net als vroeger, toen ik met mijn moeder, zus en oma in één huis woonde. Ik wilde niet op het geld van mijn moeder teren en probeerde mijn eigen boontjes te doppen. Er kwam niks binnen, maar er ging wel van alles uit. Ik kreeg geen uitkering, omdat ik volgens de gemeente wel kon werken. En zo kwam ik in de schulden. Ik solliciteerde me suf, maar we zaten in Nederland net in een economische crisis. Ik kreeg de ene na de andere afwijzing. Uiteindelijk vond ik een parttimebaan bij een callcenter en kreeg ik na een aantal jaar deze flat. Inmiddels ben ik een maand uit de schuldsanering.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Lauren Verster ontmaskert schoonheidsbeloftes: ‘Ik zal weinig vrienden overhouden in die industrie’

  Klik hier

Hoe voelt dat?

“Er viel echt een last van mijn schouders. Joh, op een gegeven moment werkte ik wel tachtig uur in de week en had ik verschillende banen om mijn schulden af te betalen. En toch lukte dat me niet. Enveloppen met een bepaald logo erop maakte ik al niet meer open. Als ik ze al in de brievenbus zag liggen, raakte ik in de stress en schoot mijn bloeddruk omhoog. Eén ding: dat nooit meer.”

En alles waar je naar verlangde, was een rustig en stabiel leven in Nederland.

“Ja, maar er speelden naast die schulden nog zo veel andere dingen mee. De echtscheiding verliep bijvoorbeeld heel moeizaam. Opnieuw werd ik geterroriseerd en bedreigd. Zelfs met het niet meer terugbrengen van mijn dochter na een weekend of vakantie met haar vader. Dat was de nekslag. Ik raakte in een depressie en sleepte me vooruit voor mijn dochter. Ik moest er voor haar zijn, maar op een dag kwam ik mijn bed niet meer uit. Ik kon wonderbaarlijk snel bij een psycholoog terecht, terwijl er ook in die tijd al een maandenlange wachttijd was.”

In die zwarte periode dacht Cynthia meermaals aan zelfdoding. “Wat heb ik nog als ik mijn dochter kwijtraak, spookte dagelijks door mijn hoofd.” Op een avond stond ze klaar om te springen. “Het was compleet donker en ik zag geen licht meer in die tunnel. Het is bijzonder hoe ik de dans ben ontsprongen. Op het moment dat ik op de rand stond om te springen, hoorde ik een rustige stem. ‘Als jij er niet meer bent, wie zorgt er dan voor je kind?’ En vervolgens: ‘Wie zorgt er voor je moeder, die haar man al heeft verloren? En je zus heeft maar één zus. Jij bent als een tweede moeder voor haar kinderen. Hoe legt ze dat uit als je er niet meer bent?’ Opeens stond ik niet meer op de rand, maar een stuk verderop. Ik hoorde de stem van God. Daarna heb ik urenlang gehuild. Praten, praten, praten, zo ben ik uit mijn depressie gekomen, met hulp van de psycholoog. En dat heeft een paar jaar geduurd. Ik deed het voor mijn dochter én voor mezelf. Ik wilde door zonder angst. Het was hard werken, man, man, man.”

Opeens stond ik niet meer op de rand, maar een stuk verderop.

Cynthia groeide op in de wijk waar ze nu weer woont, in een gelovig en hecht gezin. Haar vader overleed onverwachts op zijn 33e. “Zijn hart hield ermee op.” Haar moeder moest het met een kleuter en peuter alleen rooien. “Ik wist niet beter. Gelukkig woonde mijn oma al bij ons. Na de geboorte van mijn zusje kwam oma uit Suriname om ons te bezoeken, en ze is nooit meer weggegaan. Ze ondersteunde ons gezin. Heel fijn, want mijn moeder werkte fulltime in de zorg. Mijn oma was mijn alles, een sterke vrouw zoals mijn moeder en ik. Sterk zijn is overigens niet altijd positief. Als mensen je zo zien, denken ze dat je nooit hulp nodig hebt. En dat is niet zo. Ik heb moeten leren om hulp te vragen, en nog steeds ben ik er niet goed in. Ik denk al snel: laat maar, ik doe het zelf wel.”

Had je in die donkere periode steun aan je moeder?

“Ja, simpelweg doordat ze er was. Ze woont vlakbij. Ik heb een heel goede band met haar en ze is de liefste moeder. Ze zal nooit ongevraagd advies geven. Andersom ben ik er voor haar. We ondernemen veel dingen met elkaar. Samen met mijn zus hebben we een groepsapp; elke ochtend vragen we aan elkaar of we goed geslapen hebben en wat de plannen voor die dag zijn.”

Haalde je troost uit je geloof?

“Natuurlijk heb ik tijdens mijn depressie weleens gedacht: waar ben Je, God? Waarom moet ik hier doorheen? Tegelijkertijd kon ik bij Hem klagen, uithuilen en tegen Hem aan schoppen. In die zin was Hij er voor mij. In elke fase van je leven stel je vragen en als twintiger waren er weer andere vragen. Ik wilde ontdekken bij welk geloof ik me thuis voelde. Dat ging van een Afrikaans geloof tot het boeddhisme. Uiteindelijk keerde ik terug bij mijn roots. In het christendom kon ik écht geloven. Het geloof is mijn fundering. Ik ervaar in alles de aanwezigheid van God. Vind ik Hem elke dag even leuk? Zeker niet – ik zie ook wat er in de wereld gebeurt – maar dat mag. Het geloof geeft me rust, troost en ik word er ongelooflijk blij van. Ook als ik in zak en as zit. Zolang ik ’s ochtends mijn ogen opendoe, betekent dit dat er nog van alles mogelijk is.”

In de opvoeding van haar dochter gaf ze mee wat zij als kind meekreeg van haar moeder en oma. Zelfstandigheid en leven zonder angst. “En uiteraard de dingen die ik zelf heb ervaren. Het leven is onvoorspelbaar en daar moet je op berekend zijn. Flexibiliteit en onafhankelijkheid zijn belangrijk. Het leven kan nu eenmaal anders lopen dan je zou willen. Als je al jong zelfstandig bent, kun je altijd op jezelf rekenen.”

• ChatGPT als therapeut? ‘Na twintig minuten stromen de tranen over mijn wangen’

  Klik hier

Is dat gelukt?

Lachend: “Ik hoef mijn dochter niks meer te vertellen, die redt zichzelf wel. Als ze mijn hulp nodig heeft, weet ze dat ik er dag en nacht voor haar ben.”

Hoe staan we er als zelfstandige vrouwen voor?

“Niet best. Europa doet alsof de vrouw alles kan bereiken, maar dat is niet zo. Kijk naar het gebrek aan vrouwen in de politiek. We hebben nog nooit een vrouwelijke premier in Nederland gehad. Dat is in Midden-Amerika, Afrikaanse en Aziatische landen wel anders. Zij kennen vrouwelijke leiders. Zelfs Suriname heeft een vrouwelijke president. Hoe liberaal, vrijdenkend en vooruitstrevend zijn wij dan? Overigens vind ik wel dat je de beste persoon op de juiste plek moet zetten. Zet mij vooral niet ergens neer omdat ik vrouw en zwart ben. Daar doe ik niet aan mee.”

Kom je als zwarte vrouw discriminatie tegen?

“Dagelijks, en dat zit soms in kleine dingen. Je wordt al snel bij een groep weggezet. Andersom gebeurt dat bij witte mensen niet zo. Het is lastig om voorbeelden te noemen, omdat een ander dan al snel in de verdediging schiet. Discriminatie is subtiel en als buitenstaander wordt het niet altijd erkend, en vaak zelfs ontkend. Ik voel me niet altijd overal thuis, maar ik ga er nu op een andere manier mee om. Vroeger zou ik me inhouden en timide opstellen, tegenwoordig ga ik het gesprek aan. Ik blijf me uitspreken.”

Vroeger zou ik me inhouden en timide opstellen, tegenwoordig ga ik het gesprek aan.

Dromen heeft ze nog genoeg, vertelt ze met haar aanstekelijke lach. Als tiener wilde Cynthia als modeontwerper Parijs en Milaan veroveren. De vakopleiding volgde ze, maar ze kon de huur er niet mee betalen, constateerde ze na het afronden van haar opleiding. Dromen omzetten in daden, dat is haar drive. “Als je iets wilt bereiken moet je ervoor gaan. De bal ligt bij jou. Op oudere leeftijd ben ik opnieuw – met succes – gaan studeren, naast een fulltime baan bij justitie en het moederschap. Toen ik in de schulden zat, startte ik naast mijn werk een tassenlijn om iets bij te verdienen. Het creatieve kwam weer naar boven. Ik wil mezelf blijven ontwikkelen en uitdagen.”

Hoe kijk je terug op je leven tot nu toe?

“Ik heb een pittig leven gehad, maar zie vooral de rijkdom. Ik ben gezond, gelukkig, heb liefde om me heen, een fantastische moeder, geweldige zus en vrienden die me alles waard zijn. En ik ben de grootste fan van mijn dochter!”

Waar droom je op je 52e van?

“Ik zou ontzettend graag de Challenge in Faith Ministry zien groeien. Ik wil meer podcastafleveringen maken, en van audio naar video gaan. Daarnaast wil ik kerkleiders begeleiden die tegen problemen oplopen, zoals de leegloop van kerken. Daarvoor ontwikkel ik workshops, retraites en cursussen. Ja, ook daarin vertel ik mijn verhaal. Nu ik weet hoe waardevol dat is voor mensen in een vergelijkbare situatie, stop ik daar niet meer mee. Ik kan een positief voorbeeld zijn. En privé? Ehm... Ik red het prima in mijn eentje, maar als het Gods plan is dat er nog een leuke man op mijn pad komt, moet-ie voor mijn deur worden neergezet. Zelf ga ik er niet achteraan.”

Tekst: Ingrid Spelt
Beeld: Dieuwertje Bravenboer