Tomas: ‘Je hoort bijna nooit iemand zeggen: ‘Daar heb je een punt”’

Vanmorgen vroeg ik me af of degenen die momenteel wereldleiders worden genoemd, tussen hun zogenaamd belangrijke ontmoetingen door de tijd nemen om in de natuur te wandelen, ongestoord naar muziek te luisteren of naar het theater te gaan. Of dat ze zich soms terugtrekken in stilte en gebed en luisteren naar de onmisbare vriend die ‘Wijsheid’ heet. Wijsheid is duidelijk schaars. Misschien is de oorzaak daarvan juist het gebrek aan echt luisteren. Wijsheid laat zich niet en passant vangen, je kunt je er niet naartoe googelen. Wijsheid groeit vanuit nederig luisteren naar anderen, naar de innerlijke stem die je niet herkent als je je continu in het centrum van de gebeurtenissen beweegt.

Wijsheid groeit vanuit nederig luisteren naar anderen.

Jezus heeft het op een gegeven moment over mensen die ‘naar de woestijn zijn gekomen’ en later over hen die ‘op het marktplein zitten’. Je hoort wat Hij bedoelt. De woestijn is eenzaamheid. Het marktplein is de plek waar veel gepraat en weinig geluisterd wordt. Maar één ding is duidelijk: pas wanneer je vertrouwd bent met de woestijn kun je naar het plein gaan om daar ‘het vanzelfsprekende’ te zeggen wat de hedendaagse maatschappij is vergeten.

In de veelbewogen geschiedenis van de kerk werden de echte leiders soms uit omgevingen ver van de drukte gehaald. Ze kwamen met tegenzin naar de centra van de macht. Toen ze zich na aandringen lieten overhalen, kreeg wijsheid eindelijk de ruimte, zowel in handelen, spreken als luisteren.

Echt luisteren

Ik vermijd het om naar debatten te kijken of te luisteren. Het komt zo zelden voor dat iemand in zulke debatten echt luistert om de ander te begrijpen. Sterker nog, degenen die de discussie voeren, verlaten meestal de studio gesterkt in de mening die ze hadden toen ze kwamen. Je hoort bijna nooit iemand zeggen: ‘Daar heb ik nog niet aan gedacht’ of ‘Daar heb je een punt’. Zou het kunnen dat ze geen tijd hebben genomen om de woestijn op te zoeken? Dat het te druk is op het plein en te leeg in de woestijn?

Ik ben ervan overtuigd dat een omgeving van stilte en innerlijke rust ons leven en onze toekomst kan redden. Dat klinkt misschien stellig, maar begrip, wijsheid en moed komen dikwijls voort uit stilte en luisteren. Tegelijkertijd lijkt het of de waanzin van onze tijd voortkomt uit een gebrek aan echt luisteren. Alles zou er waarschijnlijk anders uitzien wanneer we de eigenschap zouden herwinnen die niet aangeboren is, maar wel verworven kan worden: wijsheid.

Wijsheid is iets anders dan kennis; het draait om vragen als waarom, wanneer en hoe.

Wijsheid is iets anders dan kennis; het draait om vragen als waarom, wanneer en hoe. Het gaat erom de juiste woorden te spreken op het juiste moment en te zwijgen als er niets moet worden gesproken. Af te wegen wat het juiste, beste of soms het minst schadelijke pad is. Dat zijn kwaliteiten die groeien vanuit een innerlijk dat heel is. Het is als een daad van verzet om regelmatig de stilte op te zoeken, je open te stellen voor kunst en tijd te nemen voor gebed. Vriendschap met de woestijn is geen feelgood-recept, het is de stille roep om onze gezamenlijke toekomst serieus te nemen. Wanneer de meest vocale leiders in deze wereld dat niet lijken te doen, moet je je eigen woestijn vinden en er regelmatig in ronddwalen. Daar is veel te vinden wat we vergeten waren. Wijsheid bijvoorbeeld, en wanneer je het het minst verwacht, kan er vraag naar zijn op het marktplein.