Na de moord op Lisa: ‘Onze kinderen hebben niet meer angst nodig, maar vertrouwen en sterke rolmodellen’

‘Mijn dochter kwam wel thuis. Ook zij was die nacht op het Leidseplein. Feestend met vriendinnen, tot vroeg in de ochtend’, schrijft Mieke van Velzen op Instagram, een paar dagen na de moord op Lisa (17) in Amsterdam. “Het besef kwam bij mijn dochter van 18 heel erg binnen: dat had ik kunnen zijn”, vertelt Mieke. “Het was ook een van de gedachten die bij mij opkwam: dit kun je gewoon meemaken. En daarnaast: hoeveel vrouwen hebben niet een vorm van intimidatie en grensoverschrijdend gedrag meegemaakt? Ik ben ook weleens achterna gefietst in mijn studententijd. Je kunt niet alleen maar zeggen: dat overkomt je niet. Maar ja, hoe ga je daar als ouders mee om?”

Loslaten

Mieke is spreker, trainer, onderwijsspecialist en medeoprichter van het online platform Die tiener van jou. Ze ziet dat ouders tegenwoordig veel moeite hebben met hun kinderen loslaten. “Als ouders heb je de neiging om je kind voor alles te beschermen. Maar dat kan niet en dat is ook niet goed. Op het moment dat je dat doet, creëer je hele afhankelijke kinderen die niet weerbaar zijn, omdat ze nooit wat hebben meegemaakt, omdat je alles van ze weghoudt. Ze moeten hun eigen fouten kunnen maken. En dan hoop je maar dat die niet te groot en te heftig zijn. Maar je moet ze loslaten.”

Angst is besmettelijk, je brengt het zo op je kinderen over.

Dat blijft altijd een gevecht tussen je hoofd en je hart, geeft Mieke gelijk toe. “Mijn dochter vertrekt eind deze maand naar Azië voor een half jaar, waar ze deels alleen gaat rondreizen en het avontuur opzoeken. Dat is letterlijk loslaten voor ons als ouders. En met mijn hoofd en in de opvoeding heb ik haar dat ook altijd geleerd. Maar mijn hart en gevoel hebben het er soms best moeilijk mee.” Ze benadrukt dat je als ouder bang mag zijn voor gevaar. “Ik voel die angst ook. Maar angst is besmettelijk, je brengt het zo op je kinderen over. Als ik steeds zeg: pas op, niet te hoog in de boom klimmen, voorzichtig, dit is gevaarlijk, dat is gevaarlijk, dan leert mijn kind vooral dat de wereld onveilig is.

Ik probeer in hun opvoeding heel veel vertrouwen uit te spreken: ik weet dat je dit kunt. Zelfstandigheid leren ze niet door vastgehouden te worden, maar door vrij te kunnen bewegen, ook als kind al. Dat vind ik heel belangrijk. Autonomie zorgt voor zelfvertrouwen en veerkracht bij je kinderen. Ze voelen: ik kan dit, ik ben sterk. Nu mijn kinderen ouder zijn, zeggen ze ook hoe fijn ze het vinden dat wij ze zoveel zelfstandigheid hebben gegeven. Ik moet ze bijna afremmen soms, ze zijn nergens bang voor. Ze gáán. En dat gun ik ze ook. Ik wil niet dat ze zich zorgen maken om elke potentiële moordenaar om de hoek.”

• Hoe kun je je kind beschermen tegen kinderlokkers? ‘Geef hen vertrouwen, geen angst’

  Klik hier

Overbeschermende ouders

Volgens Mieke hebben veel ouders van nu “het idee dat de wereld enger en enger wordt”. “Dat komt door alles wat er op social media en het nieuws op ons afkomt. Maar het aantal moorden in Nederland is de afgelopen 25 jaar gehalveerd. Wel is zelfdoding onder jongeren een veel groter risico geworden: een op de vijf tieners die sterft, komt om door zelfdoding. De wereld is dus veiliger geworden, maar de mentale veerkracht van jongeren staat onder druk. Ik denk dat overbescherming hierin een rol speelt. Onderzoek toont aan dat overbeschermende ouders uiteindelijk zorgt voor tieners die angstiger zijn en minder zelfredzaam. Onze kinderen hebben niet meer bescherming nodig, maar meer vertrouwen en oefenruimte om sterk te worden.”

Ik vind dat kinderen recht hebben op teleurstellingen en op dingen die niet goed gaan.

Volgens Mieke betekent dat ook: je kinderen teleurstelling laten ervaren. “Mijn tieners dragen zelf de consequenties voor hun gedrag. Zijn ze te laat, dan ga ik niet naar school bellen met een mooi smoesje. Als hun geld op is, dan is hun geld op. Tegenwoordig sturen tieners een tikkie naar hun ouders en krijgen ze weer geld op hun rekening. Maar ik vind dat kinderen recht hebben op teleurstellingen en op dingen die niet goed gaan. Daar groeien ze van.”

Maar wat als er wel iets ernstigs met je kinderen gebeurt? “Je eerste reflex als ouder is: hoe had ik dit kunnen voorkomen? Maar het is niet jouw schuld. Net zoals het niet Lisa’s schuld is dat ze alleen over straat fietste. Het is de schuld van de dader. Geen enkele ouder kan alles voorkomen. Uiteindelijk kunnen er dingen misgaan. Daar moet ik echt niet aan denken, maar het is een onderdeel van het leven.”

Educate your sons

Niet ‘protect your daughters’, maar ‘educate your sons’ is een zin die in het publieke debat rondzingt als het gaat over (seksueel) overschrijdend gedrag. Niet je dochters overal tegen beschermen, maar jongens opvoeden tot respectvolle mannen die goed met vrouwen omgaan. “Dat is echt belangrijk”, geeft ook Mieke aan. “Dat jongens van jongs af aan respect leren hebben voor vrouwen. Wat ik zorgelijk vind, is dat jongens in een wereld opgroeien waar ze al heel jong in aanraking komen met porno: gemiddeld voor het eerst op hun 11e.”

In porno is nee nooit nee. Dat leert jongens heel jong om over grenzen van vrouwen heen te gaan.

Door porno leer je respectloos gedrag, legt Mieke uit. “Er wordt bijna altijd een beeld gegeven van een vrouw die onderdanig is, die je mag gebruiken en die ook gebruikt wil worden. In porno is nee nooit nee. Dat leert jongens heel jong om over grenzen van vrouwen heen te gaan. Als je daar nooit met je zoons over praat, dan gaan ze dat normaal vinden. Als jij het gesprek over porno niet aangaat, laat je TikTok en het internet bepalen hoe jouw zoon over vrouwen denkt. Ze moeten al jong leren dat nee ook echt nee is en dat wat ze online zien niet de realiteit is.”

Rolmodellen

Een van de belangrijkste manieren om je zoons dit te leren, is volgens Mieke door thuis het goede voorbeeld te geven. “Hoe je als man en vrouw met elkaar omgaat is daarin zo belangrijk. Hoe je als vader praat over vrouwen en met vrouwen omgaat. Kinderen leren het uiteindelijk gewoon aan tafel.”

Daarin zit ook een probleem, erkent ze. “Steeds meer kinderen groeien op zonder aanwezige vader. Mijn man is nu bijvoorbeeld vader voor een vriendin van mijn dochter. Haar vader wilde haar vader niet zijn en we zagen haar gewoon slecht gaan in haar jonge tienertijd. Toen heeft haar moeder op een gegeven moment zelf gezocht naar een rolmodel voor haar, en dat is mijn man geworden. En hij heeft gelijk gezegd: vanaf nu ben jij ook een dochter van mij. Hij voert gesprekken met haar, gaat met haar op stap, zij en haar moeder eten elke week bij ons. Ik denk dat er veel meer mannen om zich heen mogen kijken en denken: misschien kan ik een rolmodel zijn voor een neefje of een buurjongen of iemand anders die dat niet heeft. Want de maatschappij heeft dat echt keihard nodig.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Social media is woest om nieuwe Halloween-reclame van Walibi: 'Walgelijk'

  Klik hier

Extreme tegenbeweging

Volgens Mieke lijkt het tegenwoordig soms of je als man alleen nog zacht en vrouwelijk mag zijn. “Daardoor ontstaan er extreme tegenbewegingen waarin een ‘echte man’ pakt wat hij pakken kan en volledig respectloos met vrouwen omgaat. Denk bijvoorbeeld aan een influencer als Andrew Tate.” Die laatste leert zijn volgers dat mannen superieur zijn aan vrouwen en recht hebben op macht en controle. En dat gevoelens tonen een teken van zwakte is. Mieke: “Ik hoop echt dat er weer andere voorbeelden opstaan die laten zien dat krachtig en mannelijk zijn kan samengaan met respect voor vrouwen en kwetsbaarheid. Mijn man is twee meter, rijdt motor, zit op vechtsport en houdt van gevaar. Maar hij is ook een man van respect, emotie en empathie. Mijn kinderen zien mijn man soms in tranen, ze zien emoties bij hem. Dat is echt belangrijk.”

En daarnaast wil je je kinderen ook leren om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gedrag en emoties, benadrukt Mieke. “Dus niet: zij maakte mij boos of zij daagde mij uit. Nee, jij kiest hoe je reageert. Jij bent altijd honderd procent verantwoordelijk voor jouw reactie. Dat is wat ik mijn tieners leer.”

Geen boeman, maar bondgenoot

“Kijk, de schuld ligt bij de dader en niet bij mannen in het algemeen. Het zijn wel vaak mannen die (gewelddadige) grenzen overgaan, maar dat betekent niet dat alle mannen fout zijn. Ik denk dat het belangrijk is dat we mannen niet afschilderen als boeman, maar als bondgenoot. Degenen met wie we samen de strijd aangaan tegen de daders. Je wilt jongens niet alleen leren: doe dit niet, want anders ben jij gevaarlijk. Je wilt ze juist ook de boodschap meegeven: wees een veilige aanwezigheid. Kom op voor vrouwen die belaagd worden.

Jezus vocht tegen onrecht en was daarin heel krachtig, maar hij was ook super liefdevol in zijn omgang met kwetsbaren.

Ik leer daarin ook van Jezus. Hij liet echt zien wat de waarde is van vriendelijkheid en rustig blijven. Niet als onderdanigheid, maar als een positie van kracht. Soms wordt Jezus afgeschilderd als een soort lieve, zachte teddybeer. Maar dat is niet hoe ik Jezus zie. Hij vocht tegen onrecht en was daarin heel krachtig. Hij veegde de hele tempel leeg, liet emoties zoals boosheid en verdriet zien. Maar Hij was ook super liefdevol in hoe Hij met de kwetsbaren omging. Hij behandelde een Samaritaanse vrouw met respect en waardigheid, tegen de heersende moraal van die tijd in. Het voorbeeld van Jezus is precies wat onze samenleving nu nodig heeft.”

Samen met haar zus Judith heeft Mieke het online platform Die tiener van jou opgezet voor ouders van tieners. Volg ze op Instagram of bekijk de website.