De reis naar binnen is geen luxe − het is noodzaak. ‘Het leven wordt zoveel vrien­de­lij­ker’

Rond mijn dertigste raakte ik volledig burn-out. Er waren veel lichamelijke verklaringen, maar ik voelde dat er iets anders was. Ergens in mijn leven klopte het niet. Ik had geen flauw idee wat, maar het moest daar ergens ‘binnen’ zitten. Vertrouwde ik niet genoeg op God? Leefde ik niet genoeg vanuit genade? Had ik een slecht zelfbeeld? Wat was er mis met mij? Dit is hoe het de meeste mensen vergaat: pas als je in een crisis komt, bekijk je jezelf eens goed. De reis naar binnen als crisismanagement. Er moet van alles worden opgelost voordat je weer verder kunt. Een tijdrovend karwei. Vandaar dat veel mensen er niet aan beginnen – de reis naar de kern is kostbaar en onzeker. Er bestaat geen routekaart voor, wie zegt dat je er verder mee komt?

De reis naar binnen vond ik in mijn jonge jaren iets voor zweverige types. Waarom zou je navelstaren als er in de wereld zo veel nood is? In mijn verbeelding zag ik mensen met serene gezichten op hun bank zitten, totaal afgesloten van de wereld. Mijn activistische kant snapte er niets van en vond het zelfs egoïstisch. Bovendien had ik als christen geleerd de ander uitnemender te achten dan mijzelf. Verlichting zou optreden in het dienen van de ander. Dus diende ik de ander. Als journalist kwam ik op tegen onrecht, ik werkte mee aan vrouwenclubs en een voedselbank in mijn wijk, sleepte mijn jonge kinderen mee naar mensen in nood en was van plan de wereld een stukje mooier te maken.

Tekst gaat hieronder verder.

• Gratis tegeltje ‘geloof, hoop en liefde’

  Woorden die verbinden, houvast geven en ons herinneren aan Gods liefde. Geef deze woorden een mooie plek in je huis, of geef 'm cadeau! Vraag nu jouw gratis tegeltje aan!

  Klik hier

IJzeren discipline

Het feit was in ieder geval dat ik burn-out thuis zat. Oppervlakkige adviezen hielpen mij niet verder. Aan de buitenkant deed ik mijn lichaamsgerichte oefeningen met ijzeren discipline, maar van binnen was het een chaos. Er moest meer zijn dan dit. Ik was in die tijd al een gelovig mens, maar mijn eigen pogingen tot leven en geloven bleken niet afdoende – ik had de grens van mijn kunnen bereikt. Ik zat vol diepgaande kennis, had een vriendenkring, een fijne partner, daar lag het allemaal niet aan. In die tijd zag ik een plaatje van een boom. Een boom kan in zijn kruin niet verder groeien dan hij met zijn wortels in de diepte is gegaan. ‘Mirjam,’ schreef ik in mijn dagboek, ‘het wordt tijd om de reis naar binnen te maken.’

Ik herinner me een belangrijk moment dat maakte dat ik de reis aandurfde. Ik reed door een regenachtige straat, op weg om iemand te helpen. Daar aangekomen kon ik geen moed verzamelen om daadwerkelijk aan te bellen, zo moe was ik. Ik draaide me om, liep de grauwe straat in en werd opeens gegrepen door een soort innerlijke lichtstraal. Er was een diep besef: ook al zou jij nooit meer iets kunnen, dat is oké. Jij bent heel veel waard, los van wat je doet. Er was geen hoorbare stem, maar het besef vulde mijn hele wezen. Ik voelde me gedragen door iets dieps en wist: dit is God. Ik ging naar huis, ging op mijn bed liggen en viel in slaap.

Ik voelde me gedragen door iets dieps en wist: dit is God

Lege bankjes

Opeens zag ik ze overal. Lege bankjes in een landschap. Ze worden vaak onderschat. Nu ging ik er ook daadwerkelijk op zitten. Want wie van richting wil veranderen, moet eerst stoppen en stilstaan. Ik staarde voor me uit, vaak urenlang. Ik stapte uit de maakbare wereld, waarin mijn handen altijd bezig waren. Voor het eerst sinds lange tijd lagen mijn handen met open handpalmen op mijn schoot. Ik mocht hulp ontvangen in plaats van hulp geven. Ik werd een hulpbehoevend mens. Wat een verademing! De reis naar buiten onderneem je vaak alleen, maar de reis naar binnen is een reis voor samen. Hulp ontvangen is een vorm van dienen – je verbindt je met elkaar in kwetsbaarheid.

In die tijd werd ik gegrepen door verschillende kloostertradities. Langzaam lezen, vaste rituelen, het aansteken van licht. Dat de reis naar binnen méér was dan een uitweg uit de crisis ontdekte ik al gauw. Mijn leven werd lichter, al was ik met lastiger thema’s bezig. Want er kwam ruimte. Ruimte voor mijn emoties en behoeften, ruimte voor rouwen en vieren. We leven in een tijd waarin onze agenda’s bijna geen loze plekken meer kennen. Altijd is er wat te doen of te beleven. We dansen mee in een muziekstuk zonder ademtijd, een opgejaagde dolle dans die misschien voor even leuk is, maar je draaierig achterlaat. Rust wordt dan niet méér dan hersteltijd. We rusten om ons huidige leven vol te houden. De monnik Anselm Grün noemt die vorm van rusten ‘hemelbestormende spiritualiteit’. Wij ‘halen’ wel even wat rust uit de hemel en denderen dan weer voort. Maar wat als we in die ruimte mogen ontvangen en van daaruit delen? Dat is zoveel vriendelijker leven.

We dansen mee in een muziekstuk zonder ademtijd, een opgejaagde dolle dans die misschien voor even leuk is, maar je draaierig achterlaat.

Prijs

Misschien voel je ergernis terwijl je dit leest. Je bent misschien ziek of je bent mantelzorger, je baan is veeleisend, je hebt een groot gezin, had een moeilijke jeugd of hebt een label waardoor je niet kunt meekomen. Je kunt toch niet zomaar de controle loslaten en op een bankje gaan zitten?

Wanneer je steeds blijft uitreiken, kun je dat heel lang volhouden, maar het heeft een prijs. Niet zelden raak je de energie en levensvreugde kwijt. Je leeft in een alerte stand en de neuronetwerken in je hersenen krijgen geen kans om op te schonen. Daardoor gaat je IQ omlaag, neem je minder goede beslissingen en kom je in een verkramping. Zeker op scharnierpunten in je leven wordt dit duidelijk – bijvoorbeeld tijdens ziekte, dood of overgang. Ze voelen als vuurfases. Het is duidelijk dat jij het met je eigen energie niet meer aankunt. Wat nu?

Tekst gaat hieronder verder.

• Als er een crisis komt in je overtuiging, wat dan?

  Klik hier

Verrassende inzichten

Op een energieloze dag bezocht ik samen met mijn kinderen het GeoFort, een interactief museum over de aarde. Ik zat niet lekker in mijn vel vanwege ziekte van mijn dierbaren en wist niet dat deze regenachtige dag mijn richting zou veranderen. Ik belandde in de simulator Expedition Earth, een stalen constructie die je fictief meeneemt naar de binnenzijde van de aarde. Ik werd diep geraakt: deze reis bleek vergelijkbaar met de reis naar onze eigen kern. Wetenschappers en filosofen breken zich nog steeds het hoofd over de wondere wereld onder onze voeten, Jules Verne schreef er al bestsellers over. Ik liet het onderwerp een paar jaar liggen. Totdat ik schrijver Elise Brouwer sprak. Zij was lange tijd depressief geweest en had hier talloze inzichten over opgeschreven. Op wonderlijke wijze pasten onze tekeningen zo in elkaar. Wat zou de natuur ons leren over de reis naar binnen? We begonnen onze zoektocht, in samenwerking met geologen, filosofen en theologen. We schreven er een boek over, vol met praktische aanwijzingen voor elke fase van de reis.

De meest wijze en schitterende inzichten doe je op in de verfrommelde delen van je leven.

Bron van energie

Wist je dat je als mens gezegend bent met een bron van enorme energie waaruit jij kunt putten? Deze kern zit midden in de aarde en wordt nog volop onderzocht. Wij hebben deze kern niet in bezit, maar zijn in staat om hier in wisselwerking mee te leven. Voor de westerse mens moeilijk te vatten, omdat wij nogal hebberig van aard zijn. Wij mensen zijn echter niet bedoeld om controle te houden, maar om ons ergens aan over te geven en het lief te hebben. Zo heeft de God van de Bijbel het bedacht in het scheppingsverhaal. Hij schiep de dieren en de aarde naar zijn beeld en gaf ze vervolgens aan de mens cadeau, om liefdevol mee om te gaan en te bewerken.

Alles in de binnenzijde van de aarde bestaat uit wisselwerking. Hieruit ontstaat al het leven. Materie bestaat uit onderlinge relaties. Alles wat ons weghoudt van die wisselwerking, levert energieverlies op. Daarom lopen er ook zo veel uitgebluste mensen rond op het aardoppervlak. Die voelen allang dat het zonder relatie niet kan.

De reis naar binnen kent verschillende fases. Net als in de aarde stuit je allereerst op de aardlagen van jouw verleden die invloed op je hebben, zowel positief als negatief. Daarna kom je in de aardmantel van het bestaan, waar in de verfrommelde delen diamanten ontstaan. Herken je dat? De meest wijze en schitterende inzichten doe je op in de verfrommelde delen van je leven. De reis naar binnen gaat zo af en toe door een vuur, dat zie je ook aan de binnenzijde van de aarde terug. In dit vuur worden materialen gezuiverd. En uiteindelijk kom je dan terecht bij de kern. Dit is een diepe, stevige rots die verbonden is met het licht, de straling van de zon. Deze verbinding zorgt voor energie en richting. Alle navigatiesystemen bovengronds werken hierop!

Jezus wandelde op aarde, met zijn hoofd gericht op de hemel.

Hoofd in de hemel

Jezus vergelijkt zichzelf met de rots waarop jij je huis kunt bouwen. Daarnaast was Jezus zelf ook verbonden met zijn Vader, God zelf. Hij had deze lijn met het Licht nodig om de juiste wegen in zijn leven te bewandelen. Regelmatig trok Hij zich terug om zich weer met zijn Vader te verbinden. Hij wandelde op aarde, met zijn hoofd gericht op de hemel. Ook wij zijn gemaakt om te leven met onze voeten op de rots, verbonden met het Licht. Dán ontvang je leven en richting.

Energie is te vinden in alle lagen van je bestaan, laat de metafoor van de binnenzijde van de aarde zien. Jij bent niet de kern waar alles om draait, en toch mag je er deel van uitmaken. Jij hoeft de wereld niet op je schouders te dragen, maar mag je ermee leren verbinden. De vuurfases in je leven nodigen je uit tot een nieuwe manier van overgave en toevertrouwen. Ook al lijkt niets om je heen te kloppen: kun je aannemen dat het leven met jou wil samenwerken? Voor mijzelf betekende het dat ik Gods diepe troost leerde ontvangen. Dat er zo veel troost bestaat, heeft mijn onrust op heel veel fronten gestild.

Tekst gaat hieronder verder.

• Rituelen als reddingsboei: ‘Ik ben zelden zo gelovig als wanneer ik zing’

  Klik hier

Van binnen naar buiten

Jezus noemt zichzelf de deur en nodigt je uit om bij Hem naar binnen te komen. Van daaruit stuurt Hij je ook weer naar buiten. De rots stuurt in en uit, een patroon dat je overal in de natuur terugziet. Eb en vloed, dag en nacht, zomer en winter. Het blijft niet bij navelstaren, het is een stroom van in- en uitgaan. Het zou nogal hoogmoedig zijn om te denken dat je het redt met alleen maar uitdelen. Alsof jij het niet nodig hebt om opgeladen te worden bij de rots in verbinding met het licht. Je plaatst jezelf daarmee als het ware buiten de scheppingsorde en dat is nogal vermoeiend. Voor jezelf en de mensen om je heen.

Jezus ging letterlijk voor ons door het vuur om te laten zien dat dit een begaanbare weg is. In dat vuur word je gezuiverd. Veel mensen willen wel gevormd worden, maar niet ontvormd, zegt schrijver en dominee Philip Troost daar treffend over. Maar ontvorming is nodig voor vernieuwing. Denk aan de boom, eerder in dit verhaal. Zijn wortels groeien naar beneden, zijn takken groeien naar het licht. Wat hij tussentijds ontvangt, laat hij ieder jaar weer los. Zo stevig geplant draagt hij vrucht op zijn tijd. Dit is wat de reis naar binnen je brengt: je wordt bevrijd van de angst voor het tekort. Er is voldoende en het stroomt. Niet omdat jij dat zo goed voor elkaar hebt gebokst, maar omdat het Leven zelf zich steeds weer met jou wil verbinden.