Ze verloor haar 16-jarige dochter aan kanker. Onlangs overleed Margreet zelf aan dezelfde ziekte

Tekst: Joke Heikens

Het huis waarin Margreet met haar man Johan woonde, staat aan een dijk met aan beide kanten weids uitzicht, waar ze iedere dag van genoot. Twee maanden voor haar overlijden vertelde ze: “Mijn wereld is klein geworden sinds de kanker is teruggekeerd en ik menselijkerwijs niet meer zal genezen. Dit is de derde keer dat ik kanker heb. Zeven jaar geleden kreeg ik het voor de eerste keer, daar kreeg ik behandeling voor en ik herstelde. Twee jaar later was het terug, ik kreeg een operatie, chemo en bestraling waardoor het verdween. Nu is het sinds twee jaar terug en uitgezaaid. De dokters zeiden dat ze mij niet kunnen genezen.”

Schrijven als verwerking

Haar 16-jarige dochter Jiska overleed vijfentwintig jaar geleden. “Ze bleek een ernstige vorm van lymfeklierkanker te hebben. Toch zag ik ondanks alles een prachtige transformatie in Jiska toen ze eenmaal wist dat ze niet meer beter werd. Er kwam acceptatie en daarmee de rust. Ze bedacht dat ze een feest wilde geven om afscheid te nemen. Wie bedenkt zoiets nou? Zo’n verdrietige periode, maar er kwam een feest. Precies zoals Jiska het wilde. Ze straalde voortdurend en het voelde alsof ze al half in een andere, betere wereld was. Maar het was zo moeilijk om haar los te laten, ik wilde haar helemaal niet kwijt! Het was mooi en verdrietig tegelijk.”

Verandering

“Op mijn vijftigste kreeg ik een burn-out. Ik werkte in de gehandicaptenzorg, met veel liefde, maar dat werk kon ik niet meer blijven doen. Achteraf zie ik dat dat voor een bijzondere en mooie switch zorgde in mijn carrière: ik zette mijn eigen coachpraktijk op en ik ging schrijven voor de lokale krant. Daarin kon ik andere delen van mezelf kwijt. Ik werd steeds meer mezelf. Het hielp me om andere mensen te helpen en om op een andere manier in het leven te staan. Toch vond ik nooit een antwoord op mijn vragen die ik, vooral onbewust, had. Waarom mocht Jiska niet blijven leven? God had haar toch kunnen redden?”

Tekst gaat hieronder verder.

• Géén ‘fijn hè, dat ze nu in de hemel is’. Zo troost je iemand wél goed

  Klik hier

Een Bijbeltekst voor elk probleem

Margreet groeide als kind op in de gereformeerde kerk, waarna ze als volwassene samen met haar man overstapte naar een evangelische gemeente. Bij de een was de boodschap dogmatisch, overtuigd van de rechte leer, en bij de ander totaal andersom. “Het leek wel alsof er een Bijbeltekst was voor elk probleem, net of het daarmee opgelost was. Maar dat is niet zo. Uit mijn jeugd had ik een angst voor God meegekregen. Ik geloofde vooral omdat ik niet verloren wilde gaan. Met die overtuiging leefde ik heel lang, dat noem ik het ‘moeten-beest’. Ik moest van alles. Ik was bang voor God en dat zag ik ook bij anderen terug. Je mag niet twijfelen aan God, was de boodschap die ik meekreeg. God is goed en rechtvaardig. Maar zo ervoer ik dat niet altijd.”

Onrechtvaardig

“Het is niet goed of rechtvaardig dat Jiska nog maar een half jaar leefde nadat ze kanker had gekregen. Of dat mijn man arbeidsongeschikt werd door ME, waardoor de zorg voor het gezin vooral op mijn schouders terechtkwam. Dat mijn dochter een stilgeboren zoon kreeg, past daar ook bij in het rijtje. Ik kon vaak niet meezingen in de kerk met liedjes over hoe groot en geweldig God is, met blije liedjes die over makkelijke oplossingen gingen. Ik kon daar helemaal niets mee. Ik wilde erkenning en herkenning, maar van mensen uit mijn kerk kreeg ik dat nauwelijks. Dat vond ik heel verwarrend.”

Met liedjes over hoe groot en geweldig God is, kon ik helemaal niets.

Retraites in het klooster

“Voor mij was het nooit de vraag of God bestaat. Hij is er, maar wie ben ik? Hoe moet ik omgaan met alles wat op mijn pad komt? Ik ging retraites doen, me even helemaal terugtrekken uit de ratrace van het leven. Daarin ontdekte ik dat niet zingen en aanbidden mijn taal naar God is, maar stilte. In de stilte vond ik dat luisterende oor waar ik naar zocht. Ik mocht alles vertellen, al mijn gevoelens uiten. Mijn teleurstelling, verdriet, boosheid, maar ook geluk en tevredenheid. God luisterde. Hij was er, ik voelde Zijn aanwezigheid in alles. Hij gaat Zijn weg in mijn leven en dat is vaak een wonderlijke weg. Eentje die wij niet bedacht hebben en vaak niet eens kunnen bedenken.”

Praten met God

“Ik ontdekte dat bidden ook anders kan. Bidden klinkt voor veel mensen als iets verhevens, waar allerlei rituelen voor nodig zijn en wat je alleen maar in prachtige volzinnen mag doen. Dat is helemaal niet nodig. Bidden kan ook een woord zijn, of een gedachte. Ik heb nooit geleerd dat je ook boos op God mag zijn, want ‘God is goed en rechtvaardig’ werd er gepreekt. Maar ik heb nu zelf kanker en deze keer is het ongeneeslijk, dat vind ik onrechtvaardig. Ik kan die gevoelens en frustratie bij God neerleggen en Hij blijft gewoon van me houden, heb ik ontdekt. Dat is zo waardevol.”

• Lang leve het leven. Wat de Bijbel ons leert over de dood

  Klik hier

Je mag klagen

“Mijn twijfels sprak ik uit naar God en ik ontdekte dat ik mag klagen. God wees me niet af, hij zei nooit dat ik ‘in mijn kracht moest gaan staan’ of dat ‘Hij alles al overwonnen had’. Deze dingen, die mensen wel tegen me zeiden met goede bedoelingen, herhaalde God niet. Hij was juist blij dat ik er was, dat voelde ik. Het bidden veranderde in praten met God en dat gaf de omgang een heel andere lading. Toen ik zei dat het overlijden van Jiska maakte me zo verdrietig maakte, zei Hij in mijn hart: ‘Ik weet het, ik verloor ook mijn zoon.’ Ik zie Hem nu niet meer als de grote, boze God, maar als mijn vriend die in alles met me meegaat. Hij heeft nog nooit tegen me gezegd dat ik moest stoppen met klagen.”

Mislukking

“Ik ontdekte dat de Bijbel vol staat met kwetsbare verhalen en mensen die fouten maken. David, die zoveel van God hield dat hij Psalmen schreef die nog steeds gezongen worden, beging een grote fout. Ik ontdekte dat we in alle kwetsbaarheid juist God leren kennen. Niet wanneer we als superhelden door het leven gaan, maar juist als de dingen misgaan. Ik bekeek de Bijbelverhalen met andere ogen. Jezus’ discipelen lieten Hem in de steek, Petrus faalde… Dat staat allemaal open en eerlijk in Gods boek. Onlangs was ik zo moe na een chemokuur, ik kon niet meer. Net toen bleek dat mijn dagtekst was: ‘God, ik ben zo moe. Ik kan niet meer’, uit Spreuken 30.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Snotteren, snikken en schreien. Waarom we mogen stoppen met vechten tegen tranen

  Klik hier

Schrijven

“Schrijven is voor mij een manier van verwerken geworden. Ik schreef een boek over Jiska, maar ook korte overdenkingen over mijn twijfels en moeite met geloven. Door het op papier te zetten, krijgt het een andere lading. Ik ontdekte steeds meer dat God wel antwoorden geeft, alleen niet op de manier die je verwacht. Er zijn geen pasklare oplossingen. God lijkt niet altijd te antwoorden, Hij lijkt soms zelfs afwezig, maar toch… Als ik terugkijk, zie ik dat Hij er wel bij was, ook al voelde dat toen niet zo. Het voelt soms alsof God dingen toelaat, hele moeilijke dingen die je bijna niet kunt dragen. Juist in die momenten is God er, als ik in al mijn kwetsbaarheid naar Hem toega, omdat ik niet meer kan. In die kwetsbaarheid leer ik God kennen.”

Geloven is moeilijk

“Al voordat er sprake was van een boek, was de titel er al: Geloven is moeilijk. Dat mag gezegd worden, want geloven is niet altijd makkelijk. Zeker nu ik voor de derde keer kanker heb en ik deze keer menselijkerwijs niet meer zal genezen. Ik ben zeker niet de enige die door moeilijke dingen heengaat en God af en toe kwijt is. Daarom vond ik het belangrijk om hierover te schrijven. Op de voorkant van het boek staat een gebed waarop alle letters door elkaar gehusseld zijn. Zo voelt bidden voor mij vaak genoeg. Ook al kan ik het niet onder woorden brengen, God snapt me wel.”

Ook al kan ik het niet onder woorden brengen, God snapt me wel.

Ondersteunen

“Mijn boek met overdenkingen schreef ik om andere mensen te helpen die in alle ellende God niet meer kunnen vinden. Het boek is nu een tijdje geleden verschenen en veel mensen herkennen zich in mijn verhaal. Zij zijn ook vastgelopen in de verschillende realiteiten van kerken, maar toch laat God hen niet los. Daarom vinden ze het een verademing om mijn worsteling te lezen. God gaat een weg met mij die ik niet had voorzien, een weg die ik niet had gewild, maar nu het zover is heb ik wel de rust om los te laten en er vrede mee te hebben. Op die weg heb ik het moeten-beest los kunnen laten. Ik voel me niet meer verplicht, maar ik mag kiezen. Kiezen om te geloven en kiezen om in vrede te leven, ook al had ik dit liever niet meegemaakt. Alles brengt ook iets goeds.”

Geloven is moeilijk, Margreet Nagtegaal, Uitgeverij Klare Taal, 2025.