Faith Bruyning is gedupeerde van het toe­sla­gen­schan­daal: ‘Zie je wel, ik ben niet gek’

Hoe waren de eerste dagen als nieuw Kamerlid voor jou?

“Zó heftig en zó veel, maar ook heel erg leuk. Er komt veel op je af, en dat is overweldigend. Je krijgt mails voor werkbezoeken, belletjes, vergaderingen, en ondertussen moet je alles nog leren. Het is ook nog steeds wennen om Kamerlid te zijn. Iedereen zegt nu ‘u’ en ‘Tweede Kamerlid Bruyning’, maar voor mijzelf ben ik gewoon Faith.”

Wat is de meest leerzame fout die je ooit hebt gemaakt?

“Of het per se een fout was weet ik niet, maar ik heb wel geleerd dat ik soms ook ‘nee’ mag zeggen. Je hoeft niet altijd door te gaan, je mag ook stilstaan en terugblikken. Ik ben de afgelopen drie jaar heel intensief bezig geweest met opkomen voor ons als toeslagenouders. Daar ging soms wel zestig of zeventig uur per week in zitten, wat weleens ten koste ging van mijn gezinsleven. Je moet een balans vinden voor jezelf. Het is goed om strijdvaardig te zijn en een groot rechtvaardigheidsgevoel te hebben, maar verlies jezelf daar niet in.”

Als je in je tijd als Kamerlid één ding kunt veranderen, wat is dat dan?

“Dan ga ik aan de slag met de jeugdzorg. Ik zou graag willen stilstaan en terugblikken op wat we nu doen. Wat is het doel, wat moeten we bereiken en hoe geven we het geld daarvoor uit? 

Zelf werd ik als kind uit huis geplaatst door jeugdzorg. Wat ik daar vooral mis zag gaan was de wisseling van de wacht, ik heb een behoorlijk aantal gezinsvoogden gehad. Ook ben ik vroeger in een gesloten jeugdinrichting geplaatst, dat is hartstikke schadelijk. Je haalt een kind uit een bedreigde thuisomgeving, maar dat kind krijgt het er niet beter op. Als jij een kind als ultieme remedie uit huis zet, moet de situatie er wel beter op worden.”

Je was een van de gedupeerden van het toeslagenschandaal. Wanneer kwam je erachter dat je onterecht aangemerkt was als fraudeur?

“Toen het bekend werd, dacht ik: zie je nou wel dat ze dingen verkeerd hebben gedaan? Ik was al zó lang bezig met het bewijzen van mijn onschuld dat ik er moe van was. Het is ook een kwestie van macht, het is toch de almachtige Belastingdienst die zegt dat je iets niet goed hebt gedaan. Vrienden en familie vroegen of ik écht niet iets verkeerd had ingevuld. Dat veranderde mijn hele zelfbeeld, mijn zelfvertrouwen en hoe andere mensen naar mij keken. Ik ging over op de overlevingsstand en kon niet meer genieten. Mooie momenten opslaan als herinneringen lukte niet meer, ik was alleen maar bezig met hoe ik deze situatie kon oplossen, en waar ik het geld vandaan moest halen.

Er was ook angst: wat als ik mij aanmeldde als gedupeerde en de Belastingdienst wéér zou zeggen dat ze mij niets hadden aangedaan? Daarom heb ik ook even gewacht voordat ik mij aanmeldde. Toen ik dat eenmaal had gedaan, werd er aangegeven dat ik inderdaad een gedupeerde was.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Wat voor gevolgen had het toeslagenschandaal binnen je gezin?

“De schuld zorgde voor een domino-effect. Door de stress viel ik uit op mijn werk, waardoor ik nóg minder geld had. Zo ging ik erop achteruit. Ik moest spullen naar het pandhuis brengen en geld lenen van vrienden en familie. De kinderen konden niet sporten, we konden samen geen leuke dingen doen en verjaardagen vierden we niet. Qua financiën vulde ik het ene gat met het andere. Om het te organiseren deed ik vaak iene-miene-mutte om te bepalen welke rekeningen betaald moesten worden en welke konden wachten. 

Over eten hoefde ik mij gelukkig niet te veel zorgen te maken. Op de hoek van onze straat zat een snackbar met een heel lieve eigenaar. Daar mochten we op de pof eten en aan het eind van de maand betalen, dat heeft ons gered. Dan aten we bij wijze van spreken drie keer in de week patat, maar het hoefde niet direct afgerekend te worden. Zulke mensen hebben ons erbovenop geholpen.”

Als jurist vertegenwoordigde je ook andere slachtoffers, hoe is dat ontstaan?

“Hoe meer ouders met hun verhaal naar voren kwamen, hoe meer ik de onrechtvaardigheid ging voelen. In een Facebookgroep met gedupeerde families vroeg ik wie er in Almere woonde, zodat we samen konden komen. Er kwam een reactie dat er al een groep was, waarbij ik mij kon aansluiten. We hadden direct een klik, het noodlot bond ons. We wilden gelijkwaardig behandeld worden in de afhandeling van de toeslagenaffaire. Dat heeft geresulteerd in Number 90 (een neutrale ruimte waar burgers en ambtenaren in gesprek kunnen gaan, red.). We wilden een plek creëren waar we invloed hadden op het proces, maar dat bleek in de praktijk nog niet zo makkelijk. Als je het met dezelfde denkwijze wilt oplossen, kom je gewoon weer in het web van het probleem. Wat je wilt, is dat de mindset verandert. Daarin hebben we de afgelopen drie jaar enorm veel werk verzet.”

Wat bedoel je met die mindsetverandering?

“Het toeslagenschandaal is ontstaan vanuit wantrouwen richting mensen, duizenden gezinnen zijn daaraan kapotgegaan. En niet alleen in het toeslagenschandaal, maar in heel veel overheidshandelen is wantrouwen het uitgangspunt. Ook bij de hersteloperatie zien we bijvoorbeeld dat het proces helemaal vastloopt, ook die operatie kan inmiddels een schandaal worden genoemd. Waarom? Omdat opnieuw wantrouwen het uitgangspunt is. Niet de mens staat centraal, maar het geld. Met geld als focus kun je nooit de behoefte van de mens zien en hier als overheid goed op inspelen.

Waar het om gaat, is dat je niets kunt beslissen over mensen zonder die mensen. Als iets invloed heeft op het leven van mensen moet je hen er altijd bij betrekken. Wat ik teweeg wil brengen, is dat die participatie niet alleen op ‘vinkjesniveau’ blijft. Dat wil zeggen: ik heb die ouders gesproken, ik weet hoe het zit en neem het mee naar Den Haag en vervolgens komt er iets heel anders uit. We moeten écht en onbevooroordeeld naar mensen gaan luisteren en de mens centraal zetten.”

Hoe ben je van plan dat te gaan doen?

“Allereerst door in contact te blijven met de maatschappij. Je hoofd mag in Den Haag zitten, maar je voeten moeten in de samenleving blijven staan. We hebben het er bijvoorbeeld over gehad om een inloopspreekuur te doen voor burgers. Mensen mogen mij ook op LinkedIn iets sturen of via de mail. Ik beloof niet dat ik alles kan oppakken, maar ik beloof wél dat ik tijd vrijmaak om de verhalen te lezen, er een reactie op te geven en het mee te nemen in wat we hier aan het doen zijn.”

Tekst: Lonneke Tijhof
Beeld & Styling: Elisabeth Ismail
Visagie: Make-up Your Event - Judith Looye
Locatie: Studio Himli Naarden