Voormalig topschaatser Mark Tuitert: ‘Ik heb geleerd om niet weg te lopen voor pijn’

Let op: in dit artikel gaat het over zelfmoord. Denk je aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfmoord helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Mark loopt via de tuin naar zijn kantoor aan huis. De viervoeter van het gezin volgt hem en jaagt onderweg wat eenden van het terras die vervolgens hun toevlucht vinden in het water. Wanneer het vriest, kan de topsporter zo zijn schaatsen ombinden om vanuit zijn kantoor op het ijs te stappen. Bij binnenkomst in het kantoor doet de houtkachel al zijn best. Naast het bureau voor het raam staat een boekenkast met onder andere titels van de stoïcijn Marcus Aurelius en Holocaust-overlever Viktor Frankl. Een akoestische én elektrische gitaar staan ertegenover in de standaard. “Ik heb een brede opvoeding gekregen met muziek, sport en politiek. Daarover discussieerden we vaak met elkaar. Met name tot m’n tiende heb ik een fijne, gelukkige jeugd gehad. Toen speelde er nog niks tussen mijn ouders en heb ik bewust alle kansen gekregen van hen. Of ik nou wilde schaken, knutselen, hutten bouwen, het kon allemaal!”

Van alles waarover je waakt, waak vooral over je hart, het is de bron van je leven. (Spreuken 4:23)

“Als ik moet kiezen tussen verstand en hart, dan kies ik altijd voor het hart. Wat vaak gebeurt, is dat je je hart sluit als je moeilijke dingen meemaakt. Er komt dan een overlevingsmechanisme naar boven en dan ga je bijvoorbeeld heel hard schaatsen, net als ik. Dat kan heel functioneel en waardevol zijn, en je kunt er veel van leren. Ik kan met mijn verstand een hele boom opzetten, maar in de kern ga ik altijd terug naar mijn hart of naar mijn intuïtie. En ik waak erover dat ik er geen muur omheen metsel. Mijn hart is heel open. Ik oordeel niet. Ik ontvang en geef veel liefde. Tegelijk staaf ik mijn intuïtie wel aan ervaringen, gedachten, overwegingen. Maar mijn hart is waar uiteindelijk alles samenkomt en waar ik in de kern op vaar.”

Wat omgaat in een mensenhart is als diep verborgen water, iemand met inzicht brengt het naar boven. (Spreuken 20:5)

“Ik heb weleens meegemaakt dat een vriend mij een spiegel voorhield: ‘Mark, als je eerlijk naar jezelf kijkt, hoe voelt deze situatie dan?’ En dat ik dacht: shit, je hebt me door. Ik ging gewoon dwars doormidden bij hem. Dat vind ik bijna het mooiste in het leven, dit soort gesprekken voeren met een fles wijn op tafel, met vrienden die dat durven te zeggen en niet met je meepraten.

Op deze manier kwam er een einde aan de zes jaar dat ik geen contact had met m’n vader. Ik was boos op hem, maar een vriend vroeg me: ‘Aan welke kant sta je: aan de kant van je vader of moeder? Wat als je nu gewoon kind bent?’ Door die vraag ontdekte ik dat ik mijn plek niet goed kende ten opzichte van mijn ouders. Ik was na hun scheiding een soort handlanger van mijn moeder geworden. Ik stond meer tussen m’n ouders of zelfs boven hen in plaats van daaronder, als hun zoon. Ik was meer de brandweer, zeg maar, en noemde ze een stelletje kinderen. Dat zou ik nu nooit meer zeggen. Maar het is een rol die je aanneemt. En die vriend maakte dat inzichtelijk.”

Alleen je eigen hart kent je diepste verdriet, in je vreugde kan een ander niet delen. (Spreuken 14:10)

“15 januari is altijd zo’n dag. Toen pleegde mijn moeder zelfmoord. Op die dagen sta ik op en denk ik: o, shit, het is de vijftiende. Ik app dan met mijn broertjes en ik zet haar favoriete nummer ‘Nothing Rhymed’ van Gilbert O’Sullivan op. Dan ben ik even stil en heb ik pijn in mijn hart. Mijn moeder was depressief en wilde echt niet meer. Ze had het gewoon zwaar. Ze kon bepaalde dingen niet achter zich laten en nam die op zich, terwijl ze denk ik niet van haar waren. Ze was een hartstikke slimme vrouw. Als je haar hoorde praten, dan dacht je: goed over nagedacht, klinkt logisch. Maar ze kon zichzelf heel erg in een cirkel houden die alleen maar omlaag ging. Op een gegeven moment werd het heel donker en het enige wat overbleef, was de gedachte: het is beter als ik er niet meer ben.

Ik weet nog dat ik in de achtertuin zat. Ik woonde toen in Heerenveen en had net de vuurkorf aangestoken. Toen belde mijn broertje. Het was op zich geen verrassing. Meer van: fuck, het is zover. Ik was niet boos, maar ik begreep het ook niet. Die pijn zit er nog steeds, alleen heb ik geleerd om daar niet voor weg te lopen of het te verdoven, maar er af en toe gewoon maar mee te zitten. Doet het pijn? Ja. Waarschijnlijk betekent dat dat er dan ergens ook heel veel liefde zit. Gewoon puur, zuiver verdriet is heel gezond. Alleen die echte pijn, dat diepe verdriet, dat kun je inderdaad met niemand delen. Er zit een stukje eenzaamheid in vreugde en verdriet.

Ik voel ergens dat die power die mijn moeder had ook in mij zit. Dat is een heel sterke kracht die ik gelukkig scheppend gebruik, maar ergens denk ik weleens bij mezelf: holy shit, als die kracht zich tegen mij keert… Daar word ik bijna bang van. Ik ben toen ik 20, 21 jaar was heel zwaar overtraind geweest. Dat was gewoon bijna zelfdestructie, daar ben ik dus toe in staat. Gelukkig zit ik daar nu verre van, maar het is ook onderdeel van wie ik ben. Door heel veel zelfreflectie vind ik veel meer rust op de plek waar ik nu ben. Ik ben een student van het leven en vind het leven fantastisch, dus ik wil het heel graag aangaan. Bij mijn moeder heb ik gezien: ze leefde wel, maar ook weer niet echt. Het leven vormgeven, het aankijken, ook je zwarte kant of trauma’s die je hebt meegemaakt – al die dingen moet je aangaan en daar nuchter onder blijven.”

Tekst gaat hieronder verder.

Welke spreuk inspireert jou?

Ongebroken door het verleden, ongehinderd voor de toekomst

“Dat vind ik de mooiste quote van Marcus Aurelius. Je kunt dingen meemaken, maar het hoeft je niet te breken. Het kan je sterken en je kunt daarmee emotioneel vrijer en ongehinderd naar de toekomst kijken. Dat wil niet zeggen dat ik geen pijn lijd en verdriet voel. Zeker wel! Dat voel ik tot in de kern van mijn ziel. Alleen ben ik vrij om mijn eigen pad te gaan en om diepe liefde en connectie met andere mensen te voelen, nu meer dan ooit tevoren. Als je echt connectie met mensen wilt maken, dan helpt echtheid, dan helpt oordeelloosheid, dan helpt je hart openstellen. Als ik dit tegen mezelf als topsporter op mijn twintigste had gezegd, zou ik gereageerd hebben met: ‘Ga je nu de boeddhist uithangen, Mark? Je gaat gewoon die wedstrijd winnen en hou je smoel!’ Ik ben zo blij dat ik niet meer zo denk. Om liefde, blijdschap en geluk echt te kunnen ervaren, moet je vrij zijn en dat gun ik iedereen: emotionele vrijheid.”

Tekst: Jeannette Coppoolse
Beeld: Nienke van Denderen