Thuis­blijf­va­der Tim Gouw over traditionele rolpatronen: ‘Ook vrouwen hebben de zorgtaak moeten leren’

Als het gaat over de taakverdeling tussen vaders en moeders en alle rolpatronen die daarbij komen kijken, gaat thuisblijfvader Tim Gouw vanzelf vuriger praten. Of vrouwen geschikten dan mannen zijn om voor de kinderen te zorgen? “Grote onzin!” roept hij. “Ook vrouwen hebben de zorgtaak moeten leren.” Een aantal jaren geleden koos hij heel bewust om thuis te blijven bij de kinderen. “Ik merkte dat ik mijn werk niet kon doen zoals ik wilde en tegelijkertijd de vader kon zijn die ik wilde zijn. Dat botste, dus dat moest anders. En zie ik het als mijn missie dat ik me als man meng in de discussie over de rolverdeling.”

Rolverdeling

“In de media gaat het vaak over gelijkwaardig ouderschap”, vervolgt hij. “Niemand weet precies wat dat is. Maar ik weet wel wat het níet is: dat de man de klassieke kostwinner is die gewoon zijn gang kan gaan en zijn eigen tijd meer waardeert dan de tijd met zijn gezin. De perceptie dat dat normaal is, geeft weinig druk van buiten om dat anders te gaan doen. Het is de norm en dat is ook het manco hieraan: vaders ervaren geen externe motivatie om hun leven anders in te richten. Het moet echt vanuit jezelf komen.”

“Er gaat geen enkele werkgever tegen jou als man zeggen: ‘Hé, je bent vader geworden, zou je niet wat meer tijd aan je gezin willen besteden?’ En de overheid doet er ook niets aan. Die communiceert: ‘Blijf maar gewoon lekker werken. Sterker nog: hier heb je een slechte verlofregeling – het is wel beter geworden, maar nog steeds niet gelijkwaardig. Je bent vader geworden, je leven verandert, maar wen er vooral niet aan en ga vooral zo snel mogelijk weer terug naar hoe het was. En thuis lost het zichzelf wel op. En als je er weer een dag op hebt zitten, moet niemand van je verwachten dat je nog wat gaat doen, want iemand anders heeft de hele dag thuisgezeten, toch?’”

Onderwaardering onbetaald werk

De niet-gelijkwaardige verdeling heeft volgens Tim te maken met de onderwaardering van onbetaald werk. “Vaak is het veel lastiger dan betaald werk. Daar heb je een natuurlijk begin en eind van de dag, je hebt taakverdelingen, je kunt hulp vragen aan een collega en als je het goed doet, krijg je een schouderklopje – misschien zelfs een bonus –, er zijn KPI’s, ontwikkelplannen. Dat heb je allemaal niet als je thuis met je kinderen bent. Je moet zelf maar bedenken wanneer een dag succesvol was en of je het goed hebt gedaan.”

“Een dag met kinderen is veel onvoorspelbaarder – en de feedback die ze geven, is heel beperkt. Meestal gaan ze op de grond liggen en huilen als het niet goed is. Dat geeft je het gevoel: ben ik wel genoeg, doe ik het wel goed? Je krijgt niet de bevestiging die elk mens zo nodig heeft. Dat maakt onbetaald werk gewoon een prestatie van formaat. Het is zonde dat we daar niet meer oog voor hebben met elkaar, ook als maatschappij niet. We moeten er constant voor blijven strijden: wat je thuis doet, is wel degelijk heel belangrijk.”

• Hoezo deeltijdprinsesjes? 'Een dag met de kinderen is vermoeiender dan een dag op kantoor'

  Hoezo deeltijdprinsesjes? 'Een dag met de kinderen is vermoeiender dan een dag op kantoor'

Klunsvaders

“De dingen die ik zeg zijn niet nieuw, hoor. Kijk maar naar de emancipatiebeweging. Daar was veel aandacht voor de vaderrol. Maar het is belangrijk dat je het ook in het straatbeeld en in de media ziet. De vader is jarenlang altijd een beetje neergezet als kluns. In de jaren negentig was het Al Bundy die bij de Amerikaanse sitcom Married… with children op de bank zat en – een beetje gechargeerd gezegd – zijn kinderen haatte. En toen kwam de klunsvader die heel onhandig de luier verschoonde en vervolgens onder de poep zat. Dat was dan grappig. Maar de grapjes die werden gemaakt door die vaders – dat het moeilijk en ingewikkeld was – waren niet grappig geweest als een moeder dat zou zeggen. Zij zou dan gewoon een slechte moeder zijn.”

“En het gaat nog steeds op die manier. Denk aan anekdotes van BN’ers die in podcasts vertellen over hun eerste weken als vader. Ze zetten zichzelf neer als een gekke buitenstaander. Dat is prima, maar als moeders dat doen, wordt dat niet geaccepteerd. Daarmee zijn de rollen nog steeds niet gelijkwaardig. Dan zeggen mannen: ‘Ja, ik heb m’n vrouw bevrucht, maar alles wat erna komt, gaat mijn pet te boven, hoor.’

Ik bedoel niet dat iedereen thuisblijfvader moet worden. Maar als dit het gangbare narratief blijft, is er ook geen ruimte voor vaders die misschien wél zouden willen ontsnappen aan wat van hen verwacht wordt.”

Geen keuze als vrouw

“Wat voor mij een eyopener is geweest, is dat ik me ben gaan realiseren wat voor comfortabele posities mannen hebben. Je hebt namelijk de mogelijkheid om een goede vader te zijn. Die optie heb je als vrouw niet. Je kunt niet kíézen om een goede moeder te zijn, want je wordt geácht een goede moeder te zijn. En als je het niet bent, krijg je ook direct op je falie.”

"Het is een opmerkelijk trend dat vrouwen gedefinieerd worden door het moederschap. Ben je moeder, dan ben je moeder. Dan ben je niet meer ondernemer, investeerder of carrièrevrouw. Bij vaders werkt dat niet zo: eigenlijk ben je eerst een heleboel andere dingen en daarna ben je óók nog vader. Bij een vrouw is het juist andersom. De norm is: 'Je bent moeder en je vindt het fantastisch! Je bent hiervoor gemaakt en dat bepaalt voor de rest van je leven wie je bent.' Als een vrouw voor haar carrière kiest, is ze volgens onze maatschappij een koude vrouw. Zo krijgt mijn vrouw vaak te horen als ze bij het schoolplein staat: ‘O, je bent wel heel veel aan het werk.’ En haar eigen moeder zegt dat ook. Terwijl mijn vrouw een hele goede moeder is. Ze geeft daar op haar manier invulling aan."

Status ontlenen aan je vaderrol

“Terwijl een vader kan doen en laten waar hij zin in heeft en zijn tijd kan indelen zoals hij dat wil. Sterker nog: daar krijg je als vader nog complimenten voor ook, want je brengt toch geld in het laatje. En doe je af en toe iets met je kinderen? Dan ben je een held en kan je eigenlijk niet meer stuk. Maar het feit dat je die luxepositie hebt – dat er eigenlijk niks van je wordt verwacht, of in ieder geval weinig ten opzichte van wat je daarvoor deed – wordt totaal niet benoemd. Terwijl er bij moeders een wereld van verwachtingen is. En als ze daarmee stoeien omdat ze het moeilijk en zwaar vinden, wordt dat hen aangerekend.”

“Als man moet je je bewust worden van deze luxepositie. Onderken dat het op de loer ligt dat je jouw zorgdeel laat liggen als vader, omdat het kán: je mag aanmodderen. Weet je, het is helemaal niet mijn bedoeling om alle mannen over te halen om thuisblijfvader te worden. Het gaat me om het grijze gebied van mannen die het anders willen. Want het is niet stoer, je hebt geen aanzien bij je vrienden en je baas snapt het niet. Wat zou het mooi zijn als je als vader op een gegeven moment zegt: ‘De band met mijn kinderen, daarin ligt mijn kracht.’ Dat je je identiteit en status kunt ontlenen aan je vaderrol. Dat het je maakt wie je bent als mens. Ik denk dat het veel vaders zou bevrijden van het gevoel dat je alleen maar geld moet verdienen en prestaties moet leveren.”