Hoe houd je je relatie duurzaam? ‘Barm­har­tig­heid is belangrijker dan regeltjes’

“Duurzaamheid betekent dat iets lang goed blijft. En als een relatie goed is, dan duurt die over het algemeen langer dan wanneer die niet goed is. Logisch: als mensen samen gelukkig zijn, blijven ze vanzelf langer bij elkaar.”
Sociaalwetenschapper en relatie-expert Esther Kluwer vindt ‘duurzaamheid’ – de gedachte dat de relatie een bepaalde duur moet hebben – eigenlijk niet zo’n handig criterium. “Je kunt beter vragen: wat maakt een relatie goed? Dat is natuurlijk enorm complex. Het gaat over twee individuen, die elk hun individuele bagage meenemen en dus altijd een unieke interactie hebben. De context maakt ook heel veel uit. In wat voor tijd leven ze? Wat gebeurt er zoal? Zijn er veel stressvolle situaties of niet?”

Simpel samengevat: een goede relatie is een relatie waarin beide partners tevreden zijn met elkaar en waarin ze problemen samen goed kunnen oplossen. “Want natuurlijk zijn er altijd wel dingen waar je tegenaan loopt. Uit onderzoek weten we dat een gevoel van verbondenheid en intimiteit een heel belangrijke bouwsteen is. Niet alleen van een romantische relatie, ook van relaties met vrienden en familie. Het gevoel van wederzijdse acceptatie, dat je kunt zijn zoals je bent en dat je de ander waardeert zoals diegene is, vormt het belangrijkste ingrediënt. Zo’n relatie is goed voor je gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Daardoor functioneer je ook beter op je werk.”

• Welk type lover ben jij? Doe de relatietest!

  Ben jij gepassioneerd, romantisch, trouw of praktisch? Ontdek welk type lover jij bent.

  Klik hier

‘Krijg ik ooit een fijne relatie?’

Maar helaas: een dergelijke relatie is lang niet iedereen gegeven. Stel, je blijft jaar na jaar hangen in een halfslachtige knipperlichtrelatie. Of je bent inmiddels de dertig gepasseerd en nog altijd alleenstaand, soms ook nog met een kinderwens. Dan kun je je wanhopig afvragen: krijg ik ooit een fijne relatie? Hoe doen anderen dat? Wat hebben zij dat ik niet heb?

Lastige vragen, vindt Kluwer. Immers, mensen en situaties zijn zo verschillend. “In het algemeen kunnen we stellen: om een relatie te krijgen, moet je natuurlijk mensen ontmoeten. Bijvoorbeeld leren kennen via een vereniging, je werk of een datingapp. Daarnaast zijn twee dingen belangrijk. Ten eerste: stel je open voor de ander, laat jezelf kennen door die ander. Ga voorbij de oppervlakkigheden en vertel wat je bezighoudt, ook de kwetsbare dingen. Ten tweede: als je wilt dat de ander jou leuk gaat vinden, laat dan merken dat jij hem of haar leuk vindt. We vinden anderen aantrekkelijker als we het gevoel hebben dat zij ons leuk vinden.”

Sommige mensen hebben slechte ervaringen, waardoor ze zich niet meer durven te binden, weet Kluwer. “Ook als je een heel laag zelfbeeld hebt, kun je denken: die ander gaat me vast niet leuk vinden, dus ik durf er niet eens aan te beginnen. Of je begint wel met daten, maar je kapt het snel af zodra die ander iets dichterbij komt. Of de relatie verdiept zich alsmaar niet verder, doordat je het moeilijk vindt om je kwetsbare kanten te laten zien. Bindingsangst en verlatingsangst kunnen maken dat je in een bepaald patroon blijft hangen en steeds weer keuzes maakt die niet werken.” 

Maar je kunt ook veel te hoge eisen stellen: “Sommige mensen hebben een wensenlijstje waaraan geen enkele persoon kan voldoen. Er kunnen kortom allerlei oorzaken zijn waardoor het niet lukt om een goede partnerrelatie te krijgen. Dan kun je bijvoorbeeld een datingcoach vragen om samen met je te onderzoeken wat het zo lastig maakt om dat doel te bereiken.”

‘Het begon met een diepe vriendschap’

Het omgekeerde komt ook voor: stellen die eigenlijk niet eens zo ontevreden waren met hun vrijgezelle staat, maar totaal onverwacht in elkaar de liefde van hun leven ontdekten.

Ellen was 32 jaar, gescheiden en moeder van drie jonge kinderen (toen 9, 7 en 2 jaar oud) toen ze haar huidige man ontmoette. Via de toenmalige ontmoetingswebsite ICQ (spreek uit: I Seek You) benaderden zij en een vriendin mensen uit de buurt om samen naar de bioscoop te gaan. Een van die mensen, ene ‘teddy’, schreef dat hij helaas al met vrienden had afgesproken. Maar twee dagen later reageerde hij weer: ‘Sorry hoor, ik had echt andere plannen, maar ik wil best eens naar de bioscoop.’

Ellen: “Ik vroeg waarom hij zich ‘teddy’ noemde. Was hij zo’n teddybeer dan? Ik vond het een beetje raar. Maar hij heette Marco en werd soms Teddy genoemd als afkorting van zijn achternaam, Tedaldi. Hij bleek negen jaar jonger dan ik en heel actief als vrijwilliger voor een jeugdgroep van zijn kerk. Geen van beiden waren we op zoek naar een partner. Ik had na een verdrietige scheiding genoeg van mannen en Marco was druk met zijn studie. Maar we chatten soms de halve nacht, tot we zo ongeveer alles van elkaar wisten en goede vrienden waren geworden.

Na een half jaar zei Marco dat hij best eens een avondje op mijn kinderen wilde passen, zodat ik op stap kon. Ik had weliswaar geen behoefte aan stappen, maar de kinderen hadden al veel over Marco gehoord en wilden graag kennismaken. Dus gingen we op een zondag samen naar de kerk en daarna bleef hij bij ons eten. De kinderen konden het meteen goed met hem vinden. Later kwam hij af en toe ’s avonds eten en deed hij spelletjes met hen.

Op zo’n avond, toen de kinderen op bed lagen, merkten we allebei dat er meer was dan vriendschap. Die avond besloten we om een relatie te beginnen. Negen maanden later zijn we getrouwd. Dat is nu 24 jaar geleden. De kinderen zijn inmiddels het huis uit en anderhalf jaar geleden werden we opa en oma. Nog steeds zijn we enorm verliefd én we zijn elkaars beste vrienden. Ons motto is een citaat van C.S. Lewis: ‘A friend is someone who knows the song in your heart and can sing it back to you when you have forgotten the words.’ Nou, Marco kent ieder woord, elke komma, alles! En dan nog wat: vaak lees je dat ruziën bij een goede relatie hoort, maar wij hebben serieus nooit ruzie. Marco en ik hebben nog nooit iets tegen elkaar gezegd waar we later spijt van hadden.”

• Geef je relatie wat extra liefde ❤️

  Geen enkele relatie is perfect, maar voor een gelukkige relatie moet je wel je best blijven doen. Geef je relatie wat extra liefde met de relatietraining ‘Upgrade je relatie, verbeter je communicatie’ en ontvang de relatiespecial ‘Ondersteboven’ helemaal gratis! Alleen dit weekend voor slechts 15,-.

  Klik hier

Beschuldig iemand niet te snel

Dit is nu een ervaringsverhaal waarbij je automatisch denkt: hoe krijgen ze het voor elkáár? Wat is het geheim van Ellen en Marco? Ellen: “Ons geloof staat centraal in onze relatie, en dan vooral de barmhartigheid die daaruit voortkomt. Barmhartigheid is belangrijker dan regeltjes. Marco zegt: ‘Beschuldig nooit iemand van kwade opzet als je iets kunt verklaren met slordigheid of vergeetachtigheid.’ Dat is ook belangrijk bij ons: niet oordelen.”

Esther Kluwer: “Die barmhartigheid is een belangrijke, denk ik, evenals niet oordelen. Wanneer iemand iets vervelends doet, is dat dan expres, komt het door omstandigheden of wist hij of zij gewoon niet beter? Was het misschien een compleet misverstand? Als je meteen van opzet of onverschilligheid uitgaat, wordt het extra lastig om de onenigheid op te lossen. ‘Hij doet ook altijd zo…’ of ‘Zo is zij nu eenmaal.’ Het wordt makkelijker als je zegt: ‘Hij was misschien vergeten dat ik op hem zat te wachten’ of: ‘Ze werd waarschijnlijk opgehouden op het werk.’ Dat geeft een andere, een positievere kijk.”

NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander

“Zodra je gaat invullen wat de intenties en de redenen van de ander zijn – in de sociale wetenschappen noemen we dat ‘attributie’ − kun je daarin fouten maken”, licht Kluwer toe. “Vraag er liever gewoon naar: ‘Joh, ik heb zitten wachten met het eten, dat vond ik niet leuk. Wat is er gebeurd?’ Dan kan de ander uitleggen: ‘Nou, ik had zóiets raars onderweg!’ of ‘Ik moest iemand helpen en dat liep uit’ of wat dan ook. Want natuurlijk is het niet altijd onachtzaamheid als iemand zich niet aan een afspraak houdt. Maar zelfs als dat wel zo is, kan diegene zeggen: ‘O, dat was slordig van me. Sorry dat ik je liet wachten.’ En dan is het helemaal geen ramp, zolang zulke dingen maar niet dagelijks gebeuren én zolang je daarna de verbinding maar weer herstelt. Dat is belangrijker dan nooit ruzie hebben.”

Ruziën is volgens Kluwer niet per definitie goed voor een relatie, maar hoeft ook niet altijd een groot probleem te zijn. “Wat volgens mij wel goed is: dat je, áls er ruzie komt of als je elkaar hebt gekwetst, het samen goed kunt oplossen. Dat is belangrijker dan krampachtig voorkomen dat je ooit een aanvaring krijgt. Waar twee mensen samenleven, zullen ze altijd weleens even stress ervaren of een verschil van inzicht hebben; dat hoort gewoon bij de meeste relaties. En daarop heb je weer variaties en uitzonderingen. Sommige mensen hebben vaak ruzie, andere mensen nooit. Gemiddeld genomen hebben mensen die heel vaak ruziën wel een minder duurzame relatie en zijn ze ook minder tevreden met die relatie. Maar soms voelen mensen zich simpelweg niet verbonden. Dan maken ze weliswaar geen ruzie, maar ze hebben ook niet veel met elkaar. Ze leven zo’n beetje langs elkaar heen. En dat is evenmin goed voor de relatie.”

Langs elkaar heen leven kan ook gebeuren wanneer er kinderen in het spel komen. Esther Kluwer: “Een eerste kind krijgen betekent een grote verandering in het leven. Dat kan behoorlijk wat spanning zetten op een relatie, want het vraagt veel tijd en aandacht. En een kind is natuurlijk wel bindend, hè? Stellen die het vóór die tijd al goed met elkaar hadden, komen er meestal prima doorheen. Maar bij de stellen van wie de relatie vóór de zwangerschap of voor de geboorte al wat kwetsbaarder was, zie je vaak een afname in relatiekwaliteit. Hetzelfde geldt bij andere stressvolle gebeurtenissen. Een van beiden kan opeens een baan verliezen. Of je gaat samen verhuizen naar de andere kant van het land. Of je moet dealen met een ernstige ziekte, een overlijden, familieomstandigheden, corona – nou ja, je kunt allerlei stressvolle omstandigheden bedenken.”

Tekst gaat verder onder het kader.

‘Wij kiezen ervoor om van elkaar te houden’

Marijke en haar man zijn allebei in de dertig. Sinds maart 2007 hebben ze een relatie en dit voorjaar zijn ze twaalf jaar getrouwd. “Wij kiezen ervoor om van elkaar te houden”, stelt Marijke resoluut. Dat klinkt best bijzonder; bij liefde denk je toch in eerste instantie aan een mooi, warm gevoel. En hoe kun je kiezen om iets te voelen?

Marijke: “Natuurlijk begon het bij ons ook met dat mooie gevoel, met verliefdheid: steeds bij elkaar willen zijn, elkaar leren kennen. Door die verliefdheid ga je je ook allebei aanpassen aan de ander. En zo groeiden wij naar elkaar toe. Toen die eerste verliefdheidsgevoelens minder werden, was onze liefde er nog steeds. In die liefdevolle relatie blijven we elkaar opzoeken. We kiezen ervoor om de ander te willen begrijpen en nóg beter te leren kennen. Zo groeit onze liefde verder, mede door alles wat we samen meemaken. Ook al verwerken we ingrijpende gebeurtenissen soms verschillend, we kiezen er wel beiden bewust voor om elkaar vast te houden. Wat daarbij helpt, is samen dingen doen. Bij ons is dat vooral veel praten, wandelen en samen eten koken. Maar ik denk dat alle partners in hun eigen relatie een bezigheid kunnen zoeken die hen het meest verbindt.”

Verbonden blijven op afstand

Maar wat nu als je partner maandenlang op zee is of als militair wordt uitgezonden naar een ver land? Als je elkaar niet kunt aanraken en geen getuige bent van elkaars dagelijkse lief en leed? Halverwege de vorige eeuw waren we aangewezen op brieven, die er wekenlang over deden om de ander te bereiken. Directe, mondelinge communicatie was uitermate zeldzaam. Esther Kluwer: “Dat was natuurlijk schrijnend: een situatie waarin je eigenlijk geen fatsoenlijk gesprek kon voeren. Gelukkig is er nu uitgebreider contact mogelijk, en zelfs met beeld: we kunnen appen, facetimen, skypen et cetera. Maar toch: als mensen op grote afstand van elkaar verblijven en elkaar lange tijd niet zien, is het nog steeds een uitdaging om de verbondenheid vast te houden. Dus maandenlang van huis gaan kun je beter alleen doen wanneer je relatie echt goed is én wanneer je ook technisch gezien vrij makkelijk contact kunt opnemen. Voor sommige mensen werkt dit zelfs prima, zij zeggen: ‘Wij vinden het wel prettig, want zo hebben we ieder genoeg tijd voor onszelf.’”
 
Cruciaal is hier echter wel dat je goed blijft communiceren, benadrukt Kluwer. “Als je elkaar zo lang niet ziet, kan het lastig zijn om dat gevoel van verbondenheid vast te houden, maar niet onmogelijk. Ook de manier waarop je contact hebt doet ertoe. Laat je het bij bellen of mailen, of skype je ook? Spreek je elkaar geregeld? En vertel je elkaar alles? Of denk je: nou, dat komt wel een volgende keer, als we elkaar terugzien? Dan loop je namelijk het risico dat je te veel opgaat in je eigen gedachten en je eigen visie. Vraag elkaar: ‘Wat doe je nu zoal? Wat houdt je bezig?’ Als een van beiden het moeilijk heeft, kun je elkaar steunen. Als je plezier hebt, kun je dat delen. En mocht er onverhoopt iets naars gebeuren, wacht dan niet tot je elkaar fysiek weer terugziet, maar spreek het uit. Want vaak is in het contact de spanning voor die ander toch wel merkbaar. En als je er open over praat, voorkom je dat interpretaties en vermoedens een eigen leven gaan leiden.”

Tekst: Margaretha Coornstra