Jon­ge­ren­wer­ker Robert: 'Toen ik een leerling verloor door suïcide, wist ik dat ik iets moest doen'

De deur van de jongerenontmoetingsplek staat open. Naast de deur staat een bankje met een opvallende tekst erin gegraveerd: ‘Weet je wel hoe leuk je bent?’. “De tekst trekt de aandacht van allerlei mensen, vooral van toeristen”, vertelt jongerenwerker Robert. Maar voor wie deze plaats écht bedoeld is? “Voor jongeren met wie het goed gaat.” Hij is net bezig met het installeren van een muziekinstallatie. Terwijl hij aan de knoppen van het mengpaneel voor hem draait, verschijnt er een ontwapende glimlach op zijn gezicht. “Hoor je dat? Klinkt goed, vind je niet? Voor een bioscoopavond binnenkort.”

Waarom hebben juist jongeren met wie het goed gaat deze plek nodig?

“Het klinkt natuurlijk onlogisch”, zegt Robert, terwijl hij aan de grote houten tafel gaat zitten waar hij dagelijks inloopgesprekken voert. “Maar met welke jongere gaat het nou écht goed als je ernaar vraagt? Ze zijn bezig met de grote vragen van het leven. Wie ze zijn. En ze leven in een moeilijke tijd. Er is veel onzekerheid over de toekomst.”

Robert herkent hun vragen, omdat hij die vroeger ook had. “Ik heb er jaren over gedaan om te begrijpen wie ik ben en waarom ik doe wat ik doe. De bedoeling was dat ik de schilderzaak van mijn vader over zou nemen, maar dat zag ik niet voor me. Uiteindelijk ging ik Sociaal Cultureel Werk studeren.”

Braaf

Tijdens zijn stage droomde Robert er al over om een speciale plek voor jongeren op te richten. Hij voelde zich geen typische jongerenwerker en wilde liever niet de straat op of ambulant werk doen. “Ik wilde niet iets doen wat al bestond, geen plek die bekendstaat als een plek voor jongeren met problemen. Mijn wens was een positieve plek, want ik ben een positief mens. Het idee was ook niet om jongeren op een zolder uit te nodigen, maar om een open plek te creëren, midden in het centrum. En dat is gelukt. Deze plek biedt zoveel ruimte met een belangrijke boodschap: je mag er zijn, je mag hier zijn."

Ik wilde een positieve plek, want ik ben een positief mens

Tering naar de nering

De jongerenontmoetingsplek bestaat inmiddels 12,5 jaar. Robert en zijn vrouw runden de plek zeven jaar zonder inkomen, terwijl Robert daarnaast nog een baan in de verslavingszorg had. “Af en toe was het echt de tering naar de nering zetten. Maar het bijzondere is: we hebben er geen dag minder om gegeten. God heeft het altijd gezegend. Het is steeds opnieuw in vertrouwen leven: het komt goed. Ik word overal enthousiast van, dus mijn gebed is altijd: maak me minder enthousiast voor de dingen die niet van U zijn.”

Robert en zijn vrouw hebben inmiddels een stabiele plek gebouwd waar iedereen kan binnenlopen, óók jongeren waar het bij wijze van spreken goed mee gaat. “Maar ik kan je wel zeggen dat we dit stadium ver voorbij zijn.”

In welke zin?

“Corona was voor veel jongeren een problematische tijd. Scholen merkten dat hun leerlingen vastliepen, dus vroeg het bestuur mij als jongerenwerker gesprekken met ze te voeren. Ik moet denken aan een meisje dat ik hier vlakbij op het terras zag zitten. Ze zag er slecht uit, moe, ongezond. Ik voelde aan dat er iets niet klopte. Later kwam ik haar tegen op school. Ik spiegelde alleen wat ik zag: ‘Je ziet er moe uit, heb je slecht geslapen?’ Ze bevestigde dat en liep weg. Maar haar vriendinnen hadden door: hij ziet het. Zij gebruikten mijn bezorgdheid als aanknopingspunt om het met mij over haar te hebben. Het balletje begon langzaam te rollen. Uiteindelijk lukte het ook om met háár te praten. Ik vroeg naar haar drugsgebruik. Het ging me er niet om of ze mij op dat moment de waarheid zou vertellen, maar dat ze wist dat ze gezien werd.”

Ik geloof dat God me op de juiste plek zet om het voorbereidende werk te doen

Op de juiste plek

Later werd Robert gebeld door de vriendinnen van het meisje, dat ze ergens onder invloed op straat lag. Ze bleek alcohol en 3MMC te hebben gebruikt, een goedkope, speedachtige drug. “Ik zei dat ze het aan haar ouders moest gaan vertellen. Toevallig had de school die dag haar vader gebeld vanwege spijbelen. Hij had een tracker onder haar fiets geplaatst en toen ze hier vandaan naar de plek fietste waar ze gebruikte, vond hij haar daar. Diezelfde avond appte ze me dat ze alles met haar ouders had besproken.”

De jongerenwerker gelooft dat God hem op zulke momenten op de juiste plek zet om het voorbereidende werk te doen. “Het enige wat ik doe, is openstaan en aanwezig zijn. Ze wordt nu geholpen – met vallen en opstaan – en telkens als ze weer naar de kliniek moet, spreken we hier kort af. Even een praatje, even laten zien: ik zie je. Dat helpt. Het bijzondere is dat ze afgelopen jaar is geslaagd. Ik ben ontzettend trots op haar."

Geen vooruitzichten

Robert ziet dat jongeren tegenwoordig voor enorme uitdagingen staan. De coronapandemie heeft hun geleerd alleen op de korte termijn te denken, zonder duidelijke vooruitzichten. “Vroeger was het vanzelfsprekend voor jongeren om toekomstvragen te stellen: Waar ga je naartoe? Wat zijn je doelen? Tegenwoordig ligt de focus veel op hun mentale gezondheid. Dat is belangrijk, maar we vergeten de aandacht voor hun toekomstperspectief.”

Crisis

Generatie Z, de generatie die geboren is tussen 1995 en 2010, wordt geconfronteerd met tal van crisissen: de coronacrisis, de vluchtelingencrisis, de woningcrisis en de oorlogscrisis. Robert: “Het kan allemaal erg uitzichtloos aanvoelen. Daarnaast speelt de smartphone een grote rol. Uit onderzoek blijkt dat veel tijd doorbrengen op je telefoon ertoe leidt dat een deel van het brein, dat verantwoordelijk is voor communicatie, niet meer wordt geactiveerd. Dit gedeelte is ook betrokken bij zelfbeheersing. Maak de rekensom maar: jongeren vinden het moeilijker om aan de lange termijn te denken en ze hebben vaak een gebrek aan zelfbeheersing. Dit kan resulteren in gedrag waar we als ouders bang voor zijn, zoals het verspreiden van naaktfoto’s, roken, vapen of zelfpijniging. Jongeren zoeken erkenning in het moment, zonder na te denken over de gevolgen. Daarom vraag ik nu als iemand zich somber voelt: Doe je jezelf pijn? Wil je liever dood? Het is reëel dat jongeren hiermee worstelen."

Enkeltje Parijs

Om aandacht te vragen voor dit probleem, fietste Robert onlangs met drie jongeren in zeven dagen naar de Notre-Dame in Parijs. Hij maakte er ook een film bij met de titel Enkeltje Parijs. Doel van het project is om eenzaamheid en suïcidale gedachten onder jongeren bespreekbaar te maken en te verminderen. “Toen ik zelf iemand in mijn omgeving verloor door een fatale suïcidepoging, wist ik dat ik iets moest doen. Ze was eerder een leerling van mij en ik had naar haar verhaal geluisterd. Na haar vertrek van school verwaterde het contact, maar later kwam ik haar weer tegen. Ze vertelde dat ze hulp had gezocht, wat me goed deed, maar ik hield toch een onheilspellend gevoel. Kort daarna kreeg ik het bericht dat ze was overleden. Vervolgens hoorde ik meer verhalen van jongeren met soortgelijke gedachten. Het lijkt erop dat we vaak niet in staat zijn om door te dringen tot de kern van het probleem.”

Jongeren zoeken erkenning in het moment, zonder na te denken over de gevolgen

Puzzelstukjes

Het maken van de film was voor Robert en de betrokkenen een bijzonder proces. Alle gecaste jongeren, bleken – zonder dat dit van tevoren bekend was – met mentale issues te kampen. “Sommigen gaven zelfs aan dat ze het zonder de film niet hadden gered. Soms bedanken jongeren of ouders voor het gesprek dat ik met hen of met hun kind voer. Dat er iemand is die ze ziet. Ik zie dan dat het God is die door mijn werk heen werkt.”

Toen Robert in Parijs voor het laatste stoplicht stopte, voordat hij het eindpunt bij de Notre-Dame bereikte, besefte hij ineens extra dat de reis bijna ten einde was. “Toen we het plein op fietsten, zag ik een enorm spandoek dat het opgehaalde bedrag toonde – veel meer dan ons doel. Ik zag mijn vrouw, kinderen en mijn moeder en hoorde de titelsong van Eefje de Geus van de film Enkeltje Parijs. Ik brak; het was de ontlading van een jaar lang zoeken naar hoe ik een verschil kon maken en wie ik daarin kon zijn. Jezus kwam naar de aarde om zich over gebroken mensen te ontfermen, en dat is de kern van het jongerenwerk: er zijn op de momenten dat het echt nodig is."

Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl.