Thuisblijven in de vakantie: ‘Je hoeft niet altijd óp vakantie om gelukkig te zijn’

Gevoel van ‘moeten’

Hoe goed het ook is om even afstand te nemen van werk, huishouden en verplichtingen, het is tegenwoordig bijna vanzelfsprekend dat je weggaat tijdens je vakantie. “We leven in een cultuur waarin ‘vrije tijd’ steeds meer gevuld moet worden met bijzondere ervaringen”, constateert Maartje Timmerman-van Kooten, psycholoog en leidinggevende bij Brouwer Psychologen. “Het lijkt soms alsof je pas écht tot rust komt als je weggaat – het liefst naar een mooie of verre bestemming. Sociale media versterken dat beeld: je ziet vooral de hoogtepunten van andermans leven, inclusief zon, bergen en cocktails, wat een subtiel gevoel van ‘moeten’ kan geven.”

Maartje ziet dit mechanisme van ‘druk voelen’ op meer terreinen terug. “Niet alleen bij vakanties, maar ook bij dingen als uit eten gaan, het kopen van kleding of de nieuwste gadgets. De druk om ‘mee te doen’ is breder aanwezig, het helpt als je je daar bewust van bent.”

Thuisblijven in de vakantie

Rinske Looijenga (53) gaat al jaren met haar gezin naar hetzelfde kleinschalige vakantiepark op Texel, omdat haar dochter autisme heeft en een onbekende bestemming niet goed aankan. “Voordat we kinderen kregen dacht ik dat je een leuk gezin was als je op bijzondere vakanties ging en veel sociale dingen deed”, vertelt Rinske. “Terwijl onze kinderen zich het prettigste bleken te voelen bij regelmatig thuis zijn, niet te veel uitjes ondernemen en op tijd naar bed gaan. Daar kom ik weer met m’n saaie verhaal, dacht ik dan…” Dit jaar gaan ze zelfs helemaal niet weg, omdat haar dochter een autisme-burn-out heeft. “Van warmte en drukte raakt ze overprikkeld, en ook fel licht komt heel hard bij haar binnen. Buiten koffiedrinken of eten doen we ook zelden. We hopen dat het in oktober weer beter gaat, dan proberen we nog een weekje naar Texel te gaan.”

Ook Diana (51) blijft thuis in de vakantie. Ze heeft een heftig jaar achter de rug: ze kreeg – net als haar moeder en zus –borstkanker en verloor haar schoonvader. Ook heeft Diana MS, waardoor ze in een rolstoel zit. “Vorig jaar was ik net geopereerd en moest ik daarvan opknappen, dus bleven we de zomer thuis. Dan gaan we sowieso volgend jaar, dachten we. Nu kúnnen we in principe wel op vakantie, maar we hebben veel behoefte aan rust en gewoon samen thuis zijn. Omdat ik in een rolstoel zit, stap je ook niet zomaar op het vliegtuig.”

Keuzes bij jouw situatie

De druk die we voelen om weg te gaan is begrijpelijk, maar niet altijd terecht, volgens psycholoog Maartje Timmerman. Volgens haar is het belangrijk om keuzes te maken die passen bij jouw waarden en omstandigheden. “Dat vraagt om reflectie: wat vind jij belangrijk in deze levensfase? Wat heb je nodig: rust, verbinding, inspiratie? Waar wil je je geld aan besteden? Wat is haalbaar, en hoe kun je daar vorm aan geven? Dat kan betekenen dat je kiest voor thuisblijven, omdat je rust, eenvoud of financiële ruimte belangrijk vindt. Of omdat je gezondheid of gezinssituatie dat op dit moment vraagt. Als je kiest op basis van wat voor jou klopt, geeft dat stevigheid en rust, ook als anderen iets anders doen.”

Zowel Diana als Rinske maken zo’n bewuste keuze. Diana: “Ik snap wel dat we sommige mensen pas op een vakantiebestemming tot rust komen, zeker na een jaar hard werken. Maar toen wij erover nadachten waar we heen zouden gaan deze vakantie, werden we daar onrustig van. Je hoeft niet altijd op vakantie om in de vakantie gelukkig te zijn.”

Rinske: “We vieren vakantie zoals dat bij ons gezin past. Ik zou ook weleens met een thermoskan koffie en een stokbrood op stap willen gaan en wel zien waar we uitkomen, maar lege tijd is heel lastig voor mensen met autisme. Dus we zijn de hele tijd bezig met overzichtslijstjes van het dagprogramma. Ik had altijd het gevoel dat je naar een leuk land moest gaan om echt te genieten van je vakantie, nu denk ik: lekker belangrijk. Ik zoek het in de kleine dingen, die me blij en dankbaar maken. Iets eerder naar bed gaan en een mooi boek lezen, genieten als we met z’n allen een wandeling in de natuur maken.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Kom helemaal tot rust met het Eva Zomerboek ☀️

  Met o.a. een aangrijpend verhaal over het surfdrama in Scheveningen, gebeden voor elk moment van de dag, Tooske’s favoriete zomerplekken, kleurplaten, puzzels, mocktails én meer.

  Klik hier

Betutteling voorkomen

Wie thuisblijft met vakantie, kan soms reacties van onbegrip of medeleven krijgen. Opmerkingen als ‘Maar Nederland is ook mooi!’ of: ‘We blijven ook weleens een jaartje thuis hoor’ zijn vaak goedbedoeld, maar kunnen betuttelend overkomen. “Niet iedereen die thuisblijft, vindt dat erg en je kunt daarmee een ander onbedoeld in een hoek zetten”, vertelt Maartje. “En ook als iemand er wél mee worstelt, is luisteren en bij de ander aansluiten vaak waardevoller dan opbeuren. Soms is thuisblijven een heel verstandige keuze, bij ziekte of bij een verhuizing bijvoorbeeld. Door dat breder te zien, en de ander daarin ruimte te geven, voorkom je onbedoelde betutteling en maak je oprechte verbinding mogelijk.”

Ook Rinske en Diana merken dat. Diana: “Als ik vertel dat ik thuisblijf, reageren mensen vaak: ‘Hè?!’ Maar als ik onze situatie uitleg, begrijpen ze het wel.” Rinske: “Een diagnose helpt daarbij. Vaak reageren mensen: ‘Oh, maar je dochter is ook autistisch hè.’ Terwijl ik denk: hoeveel mensen zijn er niet die last hebben van overprikkeling, of die introvert zijn, en geen zin hebben om sociaal te doen op een camping? Ik denk dat er steeds meer behoefte is aan stilte, rust en eenvoud.”

Ben je op zoek naar inspiratie voor je thuisblijfvakantie? Check dan onderstaande tips. De tekst van het artikel gaat daaronder weer verder.

• Blijf je thuis deze zomer? Met deze 13 tips heb je een heerlijke vakantie

  Klik hier

‘Heb je plannen voor de zomer?’

Om niet betuttelend over te komen, is het volgens Maartje goed om vragen te stellen zonder veronderstellingen. Niet: ‘Waar ga je heen?’, maar: ‘Heb je plannen voor de zomer?’ “Dat laat ruimte voor verschillende verhalen, zonder dat er één norm onder ligt”, legt Maartje uit. “Maar ook hoe degene die niet op vakantie gaat daarover praat, maakt een enorm verschil. ‘Wij blijven dit jaar maar thuis, hoor...’ klinkt verontschuldigend, waarmee je de ander onbedoeld in de rol duwt om je gerust te stellen. Terwijl ‘We blijven deze vakantie heerlijk thuis, we kijken echt uit naar rust’ klinkt als een bewuste keuze. Zulke antwoorden geef je ook makkelijker als je hebt nagedacht over het waarom van je keuze, en als die past bij wat je belangrijk vindt. En geloof me, dan zal die ander echt anders reageren!”

Geluk in de kleine dingen

Diana is gelukkig genezen van haar borstkanker. Deze vakantie gaat ze rustig aan doen: “Een beetje thuis rommelen, misschien ergens lunchen, een dagje naar een stad. Mijn schoondochter kan elk moment bevallen, dus we vinden het ook fijn om in de buurt te zijn. In oktober gaan we nog wel een weekendje weg in Nederland.”

Rinske: “Natuurlijk is het heerlijk om in de Franse Riviera te zitten met een glas wijn. Maar door een kind met een beperking leer je naar de kleine dingen kijken, en daar gigantisch dankbaar voor te zijn. We hebben geweldige kinderen, er blijft heel veel genieten over. En wat je op Instagram en Facebook ziet is soms ook gebakken lucht – die mensen hebben waarschijnlijk ook jengelende kinderen achter in de auto zitten.”

Van sociale media af

Over sociale media gesproken: Maartje geeft nog een tip. “Op de praktijk adviseren we mensen die sociale druk ervaren regelmatig een tijdje van sociale media af te gaan en te onderzoeken wat het doet. Ze ontdekken dan vaak pas hoeveel onbewuste vergelijking er plaatsvindt, en hoeveel druk en onrust het geeft. Ze voelen zich zonder sociale media vaak veel meer tevreden en in balans.”

• Toe aan wat minder smartphone deze zomer? 5 tips

  Klik hier