Influencer Debby van der Zande (50) over haar zoon Duuk (20): ‘Een voorbeeld voor velen’

“Duuk is een Godsgeschenk!” Debby van der Zande loopt over van dankbaarheid als ze het over haar zoon heeft. “Duuk heeft de mooiste eigenschappen die een mens kan hebben. Hij is puur, eerlijk, oprecht en zó lief”, somt ze op. “Wij maken ons altijd druk om de meningen van andere mensen. Duuk heeft deze belemmering gelukkig niet. Hij is zo ontwapenend, dat hij door iedereen in het hart wordt gesloten.”

Tekst gaat hieronder verder.

‘Anders dan zijn broer en zus’

“Toen Duuk drie maanden oud was, besefte ik dat hij anders was dan zijn broer en zus. In tegenstelling tot hen keek Duuk dwars door ons heen als we hem aan het lachen probeerden te krijgen.” Ze kregen geen contact met hem, wat Debby en haar man ook probeerden. “Omdat Duuk verder kerngezond was, besloot ik het op zijn beloop te laten en te kijken hoe hij zich zou ontwikkelen.”

Pas na zijn tweede verjaardag zette Duuk zijn eerste stapjes en op zijn veertiende was hij pas zindelijk. “Ik vond het een hele zoektocht om passend onderwijs voor hem te vinden”, herinnert Debby zich. “Omdat ik niet precies wist wat er met hem aan de hand was, had ik geen idee waar hij het beste op zijn plek zou zijn. Regulier onderwijs was uitgesloten. Ook kwam Duuk vanwege zijn lage IQ niet in aanmerking voor speciaal onderwijs. Ik wist niet waar hij dan wél terecht kon.”

Rust, reinheid en regelmaat

Om duidelijkheid te krijgen, gingen Debby en haar man met Duuk naar een gedragsdeskundige. “Nadat zij hem had onderzocht kregen we te horen dat Duuk nooit zou leren lezen en schrijven. Ook zou hij niet zelfstandig kunnen functioneren en altijd hulpbehoevend zijn.” Deze boodschap sloeg in als een bom. “Mijn man en ik hebben de hele terugweg zitten huilen. Toch waren we opgelucht dat we eindelijk duidelijkheid hadden. Nadat we het hadden verwerkt besloten we gezamenlijk: dit is Duuk. Met zijn uitdagingen zouden we simpelweg moeten dealen. We wilden ons niet meer richten op wat hij niet kon, maar op wat hij wél kon. Ook besloten we om de focus in het gezin te leggen op rust, reinheid en regelmaat.”

Duuk zou nooit leren lezen en schrijven.

Daarnaast kon Luuk terecht op een ZMLK-school, gericht op zeer moeilijk lerende kinderen. “Daar richtten ze zich op wat hij wél kon. Hoewel hij niet heeft leren lezen en schrijven, leerde hij wel picto’s gebruiken.” Toen Duuk achttien jaar was, moest hij van school. “Sindsdien werkt hij een aantal dagen in de week bij Spoor 6, een sociaal werk-leerbedrijf. De overige dagen gaat hij naar een zorgboerderij. Daar heeft hij paardrijles en mest hij de stallen uit. Ook werkt hij daar in de bediening.”

Genieten van kleine dingen

“Duuk is heel gelukkig en geeft zijn leven een dikke tien. Dat maakt ons als ouders ook gelukkig”, vertelt Debby. Dat zou volgens haar anders zijn geweest wanneer Duuk zich ervan bewust was geweest dat hij anders is. “Ik ben blij dat hij dit niet in de gaten heeft. Beter beperkt en niet kunnen lezen en schrijven of voor zichzelf zorgen, dan een ongelukkig kind.”

Ze heeft veel aan Duuk te danken. “Toen hij nog jong was moest ik hem veel leren. Nu zijn de rollen omgedraaid en leer ik veel van hem. Voor zijn komst was ik alleen maar bezig met werken en opvoeden, maar dankzij Duuk heb ik geleerd hoe fijn het is om andere mensen belangeloos te helpen en blij te maken.” Ondanks de zorgen die er in de beginjaren om Duuk waren, heeft Debby een indrukwekkende carrière neergezet. “Ik deed alles vanuit huis, met Duuk om mij heen.” Tegenwoordig doet ze het wat rustiger aan. Ze zet zich in voor allerlei sociale projecten, geeft lezingen door het hele land en doet veel vrijwilligerswerk. “Dankzij Duuk heb ik oog gekregen voor de wereld om mij heen en kan ik genieten van kleine dingen.”

Tekst gaat hieronder verder.

• ‘Ze voelen zich eindelijk gezien’ – programmamaker Maartje Paans over ‘Een buitengewoon gesprek’

  Klik hier

Een buitengewoon gesprek

Debby geeft op Instagram een kijkje in haar leven met Duuk. Zo laat ze zien hoe het is om met autisme en een verstandelijke beperking te leven. Dat wordt haar niet altijd in dank afgenomen. “Ik vind het jammer dat kinderen met een beperking voor sommige mensen niet zichtbaar mogen zijn op sociale media. Deel ik foto’s van mijn andere kinderen, dan hoor ik ze niet. Alsof Duuk minder is dan ‘normale’ kinderen. De negatieve reacties laat ik langs mij heengaan; Duuk mag er ook zijn en we zijn op hem net zo trots.”

De negatieve reacties laat ik langs mij heengaan.

Vanwege Debby’s bekendheid op sociale media en de wijze waarop zij aandacht vraagt voor autisme en een verstandelijke beperking werd ze benaderd door het EO-programma Een buitengewoon gesprek. “Ik kreeg de vraag of Duuk journalist zou willen zijn in het programma. Omdat ik dacht dat het intelligentieniveau van Duuk daar te laag voor was, heb ik eerst de boot afgehouden; ik wilde niet dat hij in negatieve zin zou opvallen.” Toen duidelijk werd dat dit programma zich juist richt op de verscheidenheid van mensen met autisme, begreep ze dat Duuks bijdrage juist waardevol zou kunnen zijn en ging ze overstag. “Zijn puurheid en eenvoud zijn een voorbeeld voor velen. Duuk vond het geweldig om mee te mogen doen en genoot met volle teugen van zijn belangrijke rol als journalist.”

Eigen appartement

Binnenkort staat Duuk een grote verandering te wachten. “Aan het einde van het jaar vliegt hij uit!” Duuk krijgt een eigen appartement bij de zorgboerderij. “Het liefst houd ik hem bij mij, maar ik word ook ouder en we moeten aan zijn toekomst denken”, weet Debby. “Duuk kan niet zelfstandig douchen of zich scheren. We moeten elke stap benoemen en hem aansturen. Bij de zorgboerderij krijgt hij hulp op maat en kunnen we hem met een gerust hart loslaten.