Ayşegül: ’Dat ik bijna blind ben, betekent niet dat ik minder begaafd ben’

Ayşegül: “Door een oogafwijking heb ik wiebelogen en loens ik met een oog. Ik heb ongeveer twintig procent zicht en zie alleen contrast. Dat ik bijna blind ben, betekent niet dat ik minder begaafd ben. Toch word ik vaak onderschat. Mensen zien eerst mijn handicap en hebben moeite om verder te kijken. Veel gesprekken gaan over mijn oogafwijking. Het komt ook voor dat mensen zwijgen uit ongemak. Dat ‘zie’ ik ook. Ik zeg weleens: ‘Ik ben bijna blind, maar toch zie ik alles, omdat ik kijk met mijn hart.’ Als mensen niet durven praten, maak ik het bespreekbaar. Dat geeft lucht en zorgt ervoor dat we elkaar echt kunnen ontmoeten. Praten doe ik over alles wat verzwegen wordt, zoals vrouwenonderdrukking, huiselijk geweld en opgroeien in twee culturen door mijn biculturele achtergrond.

Taboes doorbreken

Als kind maakte ik huiselijk geweld en vrouwenonderdrukking mee, maar mij werd gezegd dat ik moest zwijgen. Dat kon ik niet. Zingen werd mijn overlevingsmechanisme. Op die manier kon ik me toch uiten. Op school kwam ik in aanraking met theater. Daar zag ik mensen alles zeggen en doen op een podium. Ik dacht toen: ik moet de bühne op, want daar kan ik wél praten! Het is niet zo dat ik graag in de spotlights sta. Wat me drijft, is een innerlijke noodzaak om taboes te doorbreken. Als iets niet besproken wordt maar er wel is, zorgt dat voor spanningen. Binnen families, maar ook binnen culturen, landen en zelfs op het grote wereldtoneel. Pas wanneer je elkaar echt ziet, voorbij de hokjes, kunnen we elkaar leren kennen. Het is de enige manier om in harmonie met elkaar te kunnen samenleven. Als we een tolerantere samenleving willen, moeten we ons verdiepen in elkaars verhaal.

Tijdens Ogentroost, de eerste theatervoorstelling die ik maakte, heb ik alles bespreekbaar gemaakt over wat ik heb meegemaakt als biculturele vrouw met een visuele beperking. Ook vertelde ik over mijn ervaring met huiselijk geweld en vrouwenonderdrukking. Aanvankelijk vond mijn familie dat ontzettend eng. Want de vuile was buiten hangen, dat doe je niet. Maar ze kwamen kijken. Ik stierf duizend doden op het toneel terwijl ik mijn verhaal vertelde. Even werden de zenuwen me te veel. Ik kreeg een black-out en wist mijn tekst niet meer. Maar ik herpakte mezelf. Het was zenuwslopend. Toch kon ik me geen mooiere première wensen. Na afloop voelde ik hoe mijn zussen me optilden. Ik hoorde ze uitgelaten lachen. Mijn moeder lachte ook mee. Allemaal waren we euforisch en opgelucht. Met dat ik alles had gezegd, leek er iets opengebroken. Alsof we van een loden last waren bevrijd. Ik had niet alleen mezelf recht gedaan, maar ook mijn familie. Voor het eerst in mijn leven voelde ik me volledig gezien.”

Ayşegül Karaca (33) is zangeres, actrice en theatermaker. In april 2024 tourt ze met haar solovoorstelling De wraak van A langs theaters.

Tekst: Sonja Brekelmans
Visagie: Très Jolie Visagie
Fotografie: Nienke van Denderen